بررسی شهر سالم دربرنامه ریزی شهرری
فصل اول
طرح تحقیق
1-1 تعریف مساله
رویکرد به شهرنشینی که امروزه به دلیل توجه روز افزون به آن به معضلی بزرگ
برای اغلب کشورها تبدیل شده است لزوم چاره اندیشی برای مقابله با این پدیده
را به ضرورتی مبرم مبدل ساخته است. پروژه شهرهای سالم گام موثری در جهت
کاهش عوارض توسعه شهری و ایجاد توسعه شهری پایدار، اولین بار در چهارچوب"
سلامتی برای همه"، در دهه 1980 توسط سازمان بهداشت جهانی (WHO) مطرح
گردید. با توجه به شتاب شهرنشینی در جهان و براساس آخرین آمار هنشره ، در
طول پانزده سال آینده، 20 تا 30 شهر جهان، جمعیتی بالای 20 میلیون خواهند
داشت. مهمتر از همه شهرها یا محیط ساخته شده توسط بشر، محل زندگی بیشتر
جمعیت جهان به حساب خواهد آمد. مشکلات زیست محیطی از عمده ترین مشکلاتی است
که مدیریت خدمات شهری را به دلیل رشد بی رویه شهرنشینی به شدت زیر فشار
قرار داده است. تامین آب آشامیدنی، مسئله مسکن، آلودگیهای محیط زیست،
مدیریت دفع مواد زائد جامد، مشکلات بهداشتی، کاربری های اراضی شهری و حمل
ونقل شهری از اهم مشکلات شهرهاست. رشد سریع شهر نشینی به طور فزاینده ای
خارج از ظرفیت و توانایی امکانات شهری در فراهم آوردن خدمات اولیه زیست
محیطی، مسکن، اشتغال و دیگر حداقل احتیاجات برای یک جامعه سالم است که
بحران های اجتماعی، اقتصادی، سیاسی و مشکلات بهداشتی از عواقب زیانبار آن
است (عصایی، 1375 ، صص 5-4).
"نظریه شهر سالم" برای اولین بار در کنفرانسی که در تورنتوی کانادا به
منظور بررسی نتایج گزارش لالونده تشکیل شده بود، معرفی گردید. در این
کنفرانس پروفسور لئونارد دهل شهر سالم را شهری تعریف می کند که به طور دائم
در ایجاد و یا بهبود اجتماعی، کالبدی و توسعه منابع فعالیت می کند، تا به
این وسیله امکان عملکرد درست در جهت حداکثر بهره برداری از توان انسانها را
فراهم آورد (بحرینی، 1374 ، ص 6). منظور از شهر سالم رعایت همه کاربری ها
با توجه به تراکم و سرانه مناسب و رعایت استانداردها ومعیارهای سرانه است.
رعایت مسائل زیست محیطی، زیرساختها، حفظ میراث فرهنگی، حراست از آسایش و
غیره ضروری است. به طور کلی درجهان امروز حفظ سلامتی و وجود شهر اجتماعی
سالم از ضروریات اجتماعی می باشد (زیاری، 1384 ، ص 30).
طبق پیش بینی کارشناسان سازمان بهداشت جهانی رشد و گسترش بی رویه شهرها
بزرگترین تهدید علیه سلامت و بهداشت جامعه بویژه در کشورهای در حال توسعه
خواهد بود. بر اساس همین گزارش تا سال 2025 میلادی، بیش از 60 درصد جمعیت
جهان شهرنشین خواهند شد. از سوی دیگر مهاجرت وسیع روستائیان به شهرها موجب
از هم پاشیدگی خانواده ها و بروز مشکلات و بیماریهای فراوانی می شود. براین
اساس سازمان جهانی بهداشت بر آن است تا برنامه شهر سالم – روستای سالم را
به منظور جلوگیری از اثرات سوء شهرنشینی روی سلامت و بهداشت جامعه اجرا کند
(پروژه شهر سالم ساوه، 1376 ، صص 3 و 2). رشد جمعیت بویژه در شهرها و
گسترش بی رویه شهرنشینی در خلال قرن بیستم موجب مطرح شدن مقوله سلامت
گردید. نتایج حاصل پس از بحث وگفتگوی برنامه ریزان و کارشناسان بخشهای
مختلف توسعه اقتصادی، اجتماعی وفرهنگی منجر به تدوین رویکرد نوین توسعه
پایدار با محوریت" سلامت" گردید. این تفکر در دهه 1980 موضوع شهر سالم را
توسط سازمان بهداشت جهانی مطرح نمود که مبتنی بر همکاری بین بخشی ومشارکت
مردمی در راستای دستیابی به برنامه سلامت می باشد (عصایی، 1375، ص 6).
شهرری علاوه بر مشکلات فوق، امروزه به دلیل شرایط توپوگرافی خاص، شیب منطقه
و محدودیت جهات گسترش شهر برای توسعه آینده با کمبود فضای سبز برای اوقات
فراغت شهروندان، ترافیک زیاد در مرکز شهر، کمبود خدمات رسانی مناسب به
شهروندان و دیگر مسائل اجتماعی و فرهنگی مواجه است. این پژوهش سعی دارد با
توجه به مسائل ومشکلات امروزی شهرری برنامه ریزی لازم جهت دستیابی به شهری
سالم را در این شهر مطرح نماید. بنابراین با توجه به گستردگی متغیرهای شهر
سالم، در این پژوهش متغیرهای ویژگیهای زیست محیطی، کاربری ارضی شهری، شاخص
مسکن و خدمات شهری مورد بررسی قرار می گیرد.
1-2) سوالات پژوهش
1. آیا توسعه فیزیکی شهر شهرری متناسب با ویژگیهای زیست محیطی صورت گرفته است؟
2. آیا شهرری از وضعیت مناسب کاربری اراضی شهری برخوردار است؟
3. آیا شهرری از وضعیت مناسب مسکن برخوردار است؟
4. آیا شهرری از وضعیت خدمات شهری بهینه برخوردار است؟
5. برنامه های مناسب برای نیل به اهداف شهر سالم در شهرری کدام است؟
1-3 ) فرضیات
1. توسعه فیزیکی شهرری متناسب با ویژگیهای زیست محیطی صورت نگرفته است.
2. کاربری اراضی شهری، شهرری با معیارهای مناسب فاصله دارد.
3. وضعیت شاخص های مسکن در شهرری با معیارهای مناسب فاصله دارد.
4. وضعیت ارائه خدمات شهری در شهرری مناسب نیست.
5. با ارائه برنامه های مناسب می توان به شهر سالم در شهرری دست یافت.
1-4) اهداف
مهمترین اهداف این تحقیق را به شرح ذیل می توان ارائه نمود:
1. بررسی و شناخت مولفه های شهر سالم از قبیل کاربری اراضی شهری، مسکن ، ویژگیهای زیست محیطی، خدمات شهری در شهرری.
2. ارائه برنامه های مناسب جهت ایجاد شهر سالم در شهرری
1-5 )اهمیت و ضرورت تحقیق :
شهرها از عوامل گوناگونی چون انسان ها، محیط طبیعی و دستاوردهای بشری پدید
آمده اند. با وقوع انقلاب صنعتی تحولات عظیمی در شهرنشینی به وجود آمد که
به تبع آن بیشترین سکنه کشورها در شهرها ساکن شدند و تغییراتی عظیمی در
ساختارها و روابط اجتماعی به وجود آمد. با توجه به اینکه شهرها موجودی
زنده، پویا وانسان محور هستند اهمیت برنامه ریزی شهر سالم در طول برنامه
ریزی بلند مدت ضروری می باشد (میراشد، 1381 ، ص 41).برای داشتن شهری سالم
باید در آن شهر شاخص های زیادی وجود داشته باشد که از جمله این شاخص ها
وجود محیطی پاک و آرام، دسترسی سریع و آسان به خدمات شهری، مسکن مناسب به
لحاظ کمی وکیفی و توزیع بهینه خدمات در سطح
