پ
دانلود طرح مرمت مسجد امام تهران واقع در خیابان ناصرخسرو WORD
این فایل در قالب WORD و در 292 صفحه تحریر شده است که به همراه عکس و
تصاویر مربوطه می باشد، خلاصه ی فایل در فایل پیوست بصورت پی دی افی ارائه
شده است.
حجم فایل در حالت فشرده: 43.5 MB
فهرست مطالب
عنوان صفحه
فصل اول
اساسنامه سازمان میراث فرهنگی. ......................................................................................... 2
فصل دوم
بخش اول: ارزیابی بخش های مرتبط با رشته .................................................................. 81
بخش دوم: تقسیمات اقلیمی در ایران .............................................................................. 22
بخش سوم: سیری بر بازار تهران. ...................................................................................... 21
ظهور بازار، سیر تحول و جایگاه آن در شهر ایرانی .................................................... 22
قبل از اسلام ............................................................................................................... 22
دوران پس از اسلام .................................................................................................... 03
مروری بر تاریخ شهر تهران ، نحوه رشد شهر و شکل گیری بازار ............................... 00
بررسی موقعیت و سیر تحول بازار در ارتباط با استخوان بندی کل شهر در طول تاریخ 03
صفویه.
.......................................................................................................................
22
بررسی ویژگی های کالبدی بازار تهران. .......................................................... 03
بررسی ویژگی های عملکردی بازار تهران. ...................................................... 00
بررسی ویژگی های بصری .............................................................................. 00
بررسی شبکه دسترسی ها ................................................................................. 00
اوایل قاجار تا زمان ناصرالدین شاه ............................................................................. 04
2
بررسی ویژگی های کالبدی بازار تهران. .......................................................... 43
بررسی شبکه دسترسی ..................................................................................... 40
بررسی ویژگی های بصری .............................................................................. 43
اواخر قاجار. ............................................................................................................... 42
بررسی ویژگی های کالبدی بازار تهران. .......................................................... 32
بررسی ویژگی های عملکردی بازار ................................................................ 30
بررسی شبکه دسترسی ها ................................................................................. 30
بررسی ویژگی های بصری .............................................................................. 33
دوران پهلوی اول ....................................................................................................... 31
بررسی ویژگی های کالبدی بازار تهران. .......................................................... 22
بررسی ویژگی های عملکردی بازار تهران. ...................................................... 20
بررسی شبکه دسترسی ها ................................................................................. 20
بررسی ویژگی های بصری .............................................................................. 23
دوره پهلوی دوم......................................................................................................... 22
بررسی ویژگی های کالبدی بازار تهران. .......................................................... 13
بررسی ویژگی های عملکردی بازار تهران. ...................................................... 12
بررسی شبکه دسترسی ها ................................................................................. 10
بررسی ویژگی های بصری .............................................................................. 10
نتیجه گیری ..................................................................................................... 14
3
فصل سوم
بخش اول: مسجد ............................................................................................................ 23
ساختار مسجد .................................................................................................. 23
مسجد در قرآن ................................................................................................ 28
نقش مسجد در جوامع انسانی. .......................................................................... 22
بخش دوم: بناها و مساجد چهارایوانه. ............................................................................... 23
طرح کلی بناهای چهارایوانه ............................................................................ 22
بخش سوم: مسجد امام تهران .......................................................................................... 22
مقدمه .............................................................................................................. 833
تاریخچه مسجد امام تهران ............................................................................... 834
شناخت مسجد امام تهران. ................................................................................ 880
ورودی ها و صحن مسجد امام تهران ........................................................ 880
معماری مسجد امام تهران ......................................................................... 822
شبستان های مسجد امام تهران. .................................................................. 804
گنبد / مناره ها / تزئینات مسجد امام تهران. ............................................... 803
قبله مسجد امام تهران ................................................................................ 802
تعمیرات مسجد امام تهران ........................................................................ 801
حوادث مهم تاریخی مسجد امام تهران ..................................................... 803
تکنیک ساخت )معرفی انواع طاق، تویزه، گوشه سازی به کار رفته در مسجد امام( ............. 808
4
برداشت )رولوه( شبستان شمال شرقی مسجد امام. ................................................................
فصل چهارم
بخش اول: تکنیک های مرمت ........................................................................................ 840
شناخت –عوامل مخل- عوارض- درمان( .. 840 ( » پی ساختمان « استحکام بخشی بنا
اجزای عمودی باربر)جرز یا دیوار( )شناخت – عوامل مخل- عوارض – « استحکام بخشی بنا
درمان(. ............................................................................................................ 833
رطوبت )شناخت- عوامل مخل- عهوارض –درمان(........................................ 830
بخش دوم: آسیب شناسی و آسیب نگاری بنای مسجد امام تهران. .................................... 823
بخش سوم: طرح مرمت و دیتیل های پیشنهادی)مسجد امام تهران(. .................................. 824
فصل پنجم
بخش اول: آزمون آموخته ها. .......................................................................................... 201
گزارش کارآموزی 8)شبستان شمال شرقی مسجد امام( .................................... 202
گزارش کارآموزی 2)مناره های مسجد امام(. ................................................... 201
گزارش کارآموزی 0) شبستان جنوب غربی مسجد امام( ................................. 242
گزارش کارآموزی 0) شبستان جنوب شرقی مسجد امام(. ................................. 238
بخش دوم: اصطلاحات مربوط به مسجد .......................................................................... 230
فهرست نقشه ها
عنوان صفحه
نقشه 8: تقسیمات چهارگانه اقلیمی در ایران.......................................................................... 24
5
نقشه 2: موقعیت استان تهران در ایران ................................................................................... 22
نقشه 0: سیر تحول شهری بعد از اسلامی تا حال حاضر ......................................................... 00
نقشه 0: شهر در دوران صفوی و قاجار ................................................................................. 02
نقشه 4: فضاهای شهری در دوره صفویه و قاجار .................................................................. 02
نقشه 3: موقعیت استخوان بندی اصلی در شهر ...................................................................... 02
نقشه 2: بافت بازار و عناصر آن. ............................................................................................ 00
نقشه 1: ارتباط بین
فضاها......................................................................................................
04
نقشه 2: حصار شهر در زمان ناصرالدین شاه قاجار ................................................................ 03
نقشه 83 : ارتباط بین فضاها و محدوده شهر ........................................................................... 42
نقشه 88 : موقعیت کاربری ها و ارتباط بین آن ها ................................................................. 44
نقشه 82 : احداث منار در کنارگذار اصلی. ............................................................................ 43
نقشه 80 : محدوده شهر در اواخر قاجار ................................................................................. 41
نقشه 80 : علل وجهات رشد استخوان بندی شهر تهران. ......................................................... 33
نقشه 84 : ساختار کالبدی و ارتباطی بین فضاها. ..................................................................... 32
نقشه 83 : خیابان ها در مفهوم جدید ...................................................................................... 33
نقشه 82 : احداث میادین وسیع شهری و چشم انداز جدید. .................................................... 32
نقشه 81 : تطبیق بافت جدید شهری با مرکز تهران 8023 ش ................................................... 23
نقشه 82 : رشد شهر در تمام جهات ...................................................................................... 28
نقشه 23 : مقایسه محدوده قدیم و جدیدشهر ........................................................................ 28
6
نقشه 28 : جهادت رشد شهر. ............................................................................................... 22
نقشه 22 : مقایسه حالت قدیم و جدید خیابان ها .................................................................... 24
نقشه 20 : محدوده شهر
.........................................................................................................
21
نقشه 20 : انواع بافت موجود در شهر .................................................................................... 18
21 ........................................................... » چهار ایوانی « نقشه 24 : پلان مسجد ستون دار با طرح
نقشه 23 : درجه بندی راههای دسترسی به بنا ......................................................................... 832
نقشه 22 : حریم فنی/ حریم منظری ....................................................................................... 832
نقشه 21 : مجموعه تاریخی بازار تهران .................................................................................. 831
نقشه 22 : محدوده بازار تهران
...............................................................................................
832
نقشه 03 : پلان مسجد امام) معرفی فضاها( ............................................................................. 883
نقشه 08 : پلان مسجد امام
.....................................................................................................
888
نقشه 02 : نما/ برش مسجد امام .............................................................................................. 882
نقشه 00 : نما/ برش مسجد امام ............................................................................................. 882
نقشه 00 : تصویر سه بعدی از مسجد امام .............................................................................. 880
نقشه 04 : پلان مسجد سلطانی تهران. .................................................................................... 801
نقشه 03 : برداشت )رولوه( شبستان شمال شرقی مسجد امام .................................................. 842
نقشه 02 : حرکت و دوران در بنا ........................................................................................... 841
فهرست عکس ها
عنوان صفحه
7
عکس 8: نمایی زا بارش برف در تهران. ............................................................................... 20
عکس 2: نمایی از بازار تهران 8033 شمسی .......................................................................... 08
عکس 0: نمایی از بازار تهران قدیم. .................................................................................... 08
عکس 0: مغازه های بازار تهران قدیم. .................................................................................. 02
عکس 4: دوخته فروشی در بازار تهران قدیم. ....................................................................... 02
عکس 3: شاهان و شاهزادگان قاجار. .................................................................................... 03
عکس 2: نمایی از بازار تهران .............................................................................................. 838
عکس 1: نمایی از بازار تهران .............................................................................................. 832
عکس 2: نمایی از خیابان ناصرخسرو ................................................................................... 830
عکس 83 : بنای قدیمی مدرسه صدر .................................................................................... 830
عکس 88 : پله در ورودی مسجد امام از خیابان. .................................................................... 884
عکس 82 : دو فلزی جلوی پله های)مسجد امام تهران( ......................................................... 884
عکس 80 : حوض مقابل جلوخان )مسجد امام تهران( ........................................................... 883
عکس 80 : حیاط ورودی )مسجد امام تهران( ....................................................................... 883
عکس 84 : ورودی و کتیبه سردر)مسجد امام تهران(. ............................................................ 881
عکس 83 : مقرنس های طاق ورودی )مسجد امام تهران(. ..................................................... 882
عکس 82 : رمپ ورودی)مسجد امام تهران( ........................................................................ 882
عکس 81 : کاشی هفت رنگ دو بدنه ورودی )مسجد امام تهران( ........................................ 823
عکس 82 : ازاره های مرمری بدنه ورودی) مسجد امام تهران( .............................................. 823
8
عکس 23 : ورودی چوبی منبت کاری شده) مسجد امام تهران( ............................................ 828
عکس 28 : نمونه هایی از طاق و تزئینات هشتی) مسجد امام تهران(. ...................................... 822
عکس 22 : یکی زا طاق های هشتی در شرق که ترکی نیز در آن وجود دارد. ....................... 820
عکس 20 : سنگ آب)مسجد امام تهران( ............................................................................ 820
عکس 20 : آبریزگاه )مسجد امام تهران( .............................................................................. 824
عکس 24 : طاق جلوی سرویس) مسجد امام تهران(. ............................................................. 824
عکس 23 : داغ رطوبت بر دیواره سرویس زنان) مسجد امام تهران( ...................................... 823
عکس 22 : راهروی شرقی) مسجد امام تهران( ..................................................................... 822
عکس 21 : سکوهای کنار راهرو) مسجد امام تهران( ............................................................ 822
عکس 22 : نمایی از صحن ) مسجد امام تهران(..................................................................... 821
عکس 03 : حوض ) مسجد امام تهران( ................................................................................. 822
عکس 08 : ایوان غربی) مسجد امام تهران(............................................................................ 803
عکس 02 : ستون های تزئین اتاق روی ورودی) مسجد امام تهران(. ...................................... 803
عکس 00 : ایوان شرقی) مسجد امام تهران(. .......................................................................... 808
عکس 00 : طاق ایوان که سهل انگارانه رنگ شده) مسجد امام تهران(. ................................. 802
عکس 04 : ایوان جنوبی) مسجد امام تهران(. ......................................................................... 800
عکس 03 : ایوان جنوبی و گنبدخانه) مسجد امام تهران( ....................................................... 800
عکس 02 : بادگیرها و طاق چشمه شبستان) مسجد امام تهران( .............................................. 800
عکس 01 : ایوان شمالی) مسجد امام تهران(. ......................................................................... 804
9
عکس 02 : مناره غربی )ایوان شمالی( ) مسجد امام تهران( .................................................... 803
عکس 03 : نمایی از مناره های ) مسجد امام تهران(. .............................................................. 802
عکس 08 : شبستان جنوبی با درهای فلزی) مسجد امام تهران(. .............................................. 802
عکس 02 : طاق جناغی )ورودی مسجد امام تهران( ............................................................. 808
عکس 00 : طاق جناغی )ایوان شمالی مسجد امام تهران(. ..................................................... 802
عکس 00 : طاق جناغی)شبستان شمال شرقی مسجد امام تهران( ............................................ 802
عکس 04 : طاق جناغی)شبستان شمال شرقی مسجد امام تهران( ............................................ 800
عکس 03 : طاق جناغی)شبستان شمال شرقی مسجد امام تهران( ........................................... 800
عکس 02 : طاق جناغی)شبستان شمال شرقی مسجد امام تهران( ............................................ 800
عکس 01 : طاق جناغی)شبستان شمال شرقی مسجد امام تهران( ............................................ 800
عکس 02 : طاق رومی)شبستان شمال شرقی مسجد امام تهران(. ............................................. 804
عکس 43 : طاق رومی)شبستان شمال شرقی مسجد امام تهران(. ............................................. 804
عکس 48 : طاق ضربی)شبستان شمال شرقی مسجد امام تهران( ............................................. 803
عکس 42 : گوشه سازی زیر کلنبو)شبستان شمال شرقی مسجد امام تهران( ........................... 803
عکس 40 : گوشه سازی) پاباریک( )شبستان شمال شرقی مسجد امام تهران(. ........................ 802
عکس 40 : طاق کلنبو)نوع چیدمان: دورچین( )شبستان شمال شرقی مسجد امام تهران( ......... 802
عکس 44 : چهار گرده پوش) نوع چیدمان : پاتوپا( )شبستان شمال شرقی مسجد امام تهران( . 801
عکس 43 : طاق جناغی)شبستان جنوب شرقی مسجد امام تهران( .......................................... 801
عکس 42 : طاق جناغی)شبستان جنوب شرقی مسجد امام تهران( .......................................... 802
11
عکس 41 : طاق جناغی)شبستان جنوب شرقی مسجد امام تهران( .......................................... 802
عکس 42 : طاق جناغی)ایوان جنوبی مسجد امام تهران(........................................................ 843
عکس 33 : طاق جناغی)شبستان جنوب غربی مسجد امام تهران( ........................................... 843
عکس 38 : طاق جناغی)شبستان جنوب غربی مسجد امام تهران( ........................................... 848
عکس 32 : جزئیات طاق رومی)شبستان جنوب شرقی مسجد امام تهران(. ............................. 822
عکس 30 :جزئیات طاق رومی )شبستان جنوب شمال مسجد امام تهران( ............................... 821
عکس 30 : جزئیات طاق ضربی)شبستان جنوب شمال مسجد امام تهران( ............................. 821
عکس 34 : جزئیات فاکش)گربه رو( )شبستان شمال شرقی مسجد امام تهران( ..................... 232
عکس 33 : جزئیات فاکش)گربه رو( )شبستان شمال شرقی مسجد امام تهران( ...................... 230
عکس 32 :جزئیات فاکش)گربه رو( )شبستان شمال شرقی مسجد امام تهران( ...................... 230
عکس 31 : محل اتصال دیوار به کف )شبستان شمال شرقی مسجد امام تهران(. ..................... 230
عکس 32 : جزئیات نورگیر و هواکش بام )شبستان شمال شرقی مسجد امام تهران( ............... 232
عکس 23 : جزئیات نورگیر و هواکش بام)شبستان شمال شرقی مسجد امام تهران( ................ 283
عکس 28 : بام شبستان شمال شرقی مسجد امام تهران ............................................................ 283
عکس 22 : بام شبستان شمال شرقی مسجد امام تهران ........................................................... 282
عکس 20 : نمایی از کفاسازی صحن مسجد امام تهران ......................................................... 222
عکس 20 : نمایی از کفاسازی صحن مسجد امام تهران ........................................................ 221
عکس 24 : جزئیات آجر چینی و بندکشی گونیا بنا )مسجد امام تهران( ................................. 202
24 : نمایی از سرویس بهداشتی )مسجد امام تهران(. .............................................. 200 - عکس 8
11
عکس 23 : نمایی از شبستان شمال شرقی )مسجد امام تهران( ............................................... 202
عکس 22 : کارگران در حال کندن و خاک برداری کانال فاکش)شبستان شمال شرقی مسجد امام تهران(
202
.........................................................................................................................................
.
عکس 21 : خاک برداری شبستان شمال) مسجد امام تهران(. ................................................. 203
عکس 22 : شبستان شمال شرقی مسجد قبل از خاک برداری در قسمت پایه ستون ها ............ 203
عکس 13 : شبستان شمال شرقی مسجد بعد از خاک برداری در قسمت پایه ستون ها ........... 208
عکس 18 : تراز کردن سطح بالای کانال فاکش با سیمان) شبستان شمال شرقی مسجد امام تهران(
202
.........................................................................................................................................
.
عکس 12 : تراز کردن سطح بالای کانال فاکش با سیمان )شبستان شمال شرقی مسجد امام تهران(
202
.........................................................................................................................................
.
12 : ساخت هواکش بتنی و بدنه اطراف آن در انتهای شبستان شمال شرقی) مسججد امجام تهجران ( - عکس 8
200
.........................................................................................................................................
.
عکس 10 : ساخت دال بتنی) مسجد امام تهران( ................................................................... 200
عکس 10 : مسلح کردن بتن با استفاده از میلگردهای افقی و عمودی)مسجد امام تهران(........ 200
عکس 14 : مرحله نهایی ساخت دال بتنی )مسجد امام تهران( ................................................ 200
عکس 13 : دال های بتنی در حال خشک شدن در هوای آزاد)مسجد امام تهران(. ................. 200
عکس 12 : لوله های آب تعبیه شده در قسمت کانال فجاکش بجرای شسجت و شجوی شبسجتان شجمال شجرقی
مسجد امام
..........................................................................................................................
204
12
عکس 11 : قراردادن دال های بتنی بر روی کانال فاکش و تراز کردن کف )پایه ستون ها( با ریختن سنگ
ریزه )شبستان شمال شرقی مسجد امام( ................................................................................ 203
11 : دریچه کانال فاکش )شبستان شمال شرقی مسجد امام تهران( .......................... 203 - عکس 8
عکس 12 : اجرای طرح )تزئینات مناره( بر روی پوستی )مسجد امام تهران( ......................... 201
عکس 23 : شبکه بندی و کشیدن طرح )تزئینات مناره( بر روی پوستی) مسجد امام تهران( ... 202
عکس 28 : شبکه بندی و کشیدن طرح) تزئینات مناره ( بر روی پوستی )مسجد امام تهران( ... 202
عکس 22 : رنگ گذاری و شمخص شدن طرح کاشی های منجاره بجر روی پوسجتی )مسججد امجام تهجران (
202
.........................................................................................................................................
.
عکس 20 : قراردادن کاشی های مناره در جای خود بر روی پوستی برای حصول اطمینان از طجرح کشجیده
شده )مسجد امام تهران(
......................................................................................................
248
عکس 20 : قراردادن کاشی های مناره در جای خود بر ریو پوستی برای حصجول اطمینجان از طجرح کشجیده
شده )مسجد امام تهران(
......................................................................................................
248
عکس 24 : گرده پاشی بر روی قالب های مناره با استفاده از پودرهای رنگی )کارگج اه قالجب زنجی منجاره (
242
.........................................................................................................................................
.
عکس 23 : پدیدار شدن طرح شبکه بندی بر روی قالب ها بعد از گرده پاشی )کارگجاه قالجب زنجی منجاره (
242
.........................................................................................................................................
.
عکس 22 : قالب مناره قسمت گلدانی )کارگاه قالب زنی مناره(............................................ 240
عکس 21 : قالب بدنه مناره )کارگاه قالب زنی مناره( ........................................................... 240
عکس 22 : قالب مناره قسمت کتیبه مناره )کارگاه قالب زنی مناره(. ..................................... 240
13
عکس 833 : زنجاب کردن کاشی ها به منظور برش راحت تر و چسبیدن بهتر به گچ) کارگجاه قالجب زنجی
مناره(.
................................................................................................................................
240
عکس 838 : تراشیدن کاشی ها با استفاده از سوهان و ... )به منظور رسیدن بجه شجکل و انجدازه مجورد نظجر (
240
.........................................................................................................................................
.
عکس 832 : چیدن کاشی ها بر روی قالب ها به منظور قالب زنی )کارگاه قالب زنی مناره( . 244
عکس 830 : چسباندن و قراردادن کاشی ها بر روی قالب ها بج ا اسجتفاده از سجریش بجه منظجور قالجب زنجی
)کارگاه قالب زنی مناره(
....................................................................................................
244
عکس 830 : چسباندن و قراردادن کاشی ها بر روی قالب ها بجا اسجتفاده از سجریش بجه منظجور قالجب زنجی
)کارگاه قالب زنی مناره(
....................................................................................................
243
عکس 834 : قالب زنی کاشی های بدنه مناره) پس از خشک شدن ( کارگاه قالب زنی مناره 243
عکجس 833 : قطعجه ای از کاشجی قالجب زده شجده کجه بجرای اتصجال بهتجر بجه منجاره پشجت آن را سجاز و
قراردادند)کارگاه قالب زنی مناره( ...................................................................................... 243
عکس 832 : تراشیدن قسمت های زائده کاشی های قالب زده شده) کارگاه قالب زنی مناره( 242
عکجس 831 : کاشجی هجای قالجب زده شجده مربجوط بج ه 8 طجر از منجاره کجه در کنجار هجم قجرارداده شجده
اند)کارگاه قالب زنی مناره( ................................................................................................ 242
عکس 832 : اجرای کانال فاکش در شبستان )جنوب غربی مسجد امام تهران( ...................... 242
عکس 883 : کفسازی بر روی کانال فاکش)شبستان جنوب غربی مسجد امام تهران( ............. 242
عکس 888 : نمونه از آسیب در شبستان جنوب غربی )تبله کردن /پوسیدن / ریختن گچ روی دیوار بجر ارجر
رطوبت و تعریق(.
................................................................................................................
233
14
عکس 882 : اجرای هواکش به منظور تبادل هوای داخل با خار شبستان جنوب غربی )مسجد امام تهران(
233
.........................................................................................................................................
.
و آجرهجا ور یختگجی آن » اندود « عکس 880 : نمونه ای از آسیب در شبستان جنوب شرقی )پوسیدگی گچ
بر ارر رطوبت و تعریق(.
.......................................................................................................
238
عکس 880 : اجرای کانال فاکش برای مبارزه با رطوبت و آسیب های ناشی از آن)شبسجتان جنجوب شجرقی
مسجد(.
...............................................................................................................................
238
عکس 884 : اجرای کانال فاکش برای مبارزه با رطوبت و آسیب های ناشی از آن)شبسجتان جنجوب شجرقی
مسجد امام تهران(
...............................................................................................................
232
فهرست دیتیل ها
عنوان صفحه
دیتیل 8: جزئیات عمومی طاق رومی )شبستان شمال شرقی مسجد امام( ............................... 822
دیتیل 2: جزئیات طاق ضربی)شبستان شمال شرقی مسجد امام( ............................................. 233
دیتیل 0: جزئیات طاق صربی)شبستان شمال شرقی مسجد امام( ............................................. 238
دیتیل 0: جزئیات قرنیز در فضای داخلی )شبستان ها( ........................................................... 233
روشی برای ایجاد گربه رو)شبستان شمال شرقی مسجد امام( ............................................... 233
دیتیل 4: جزئیات نمای دیوار آجری و گچی به صورت صندوقه )شبستان ها( جزئیات برش دیوار صندوقه
232
.........................................................................................................................................
.
دیتیل 3: جزئات فاکش در داخل شبستان )شمال شرقی- جنوب شرقی- جنوب غربی مسجد امام(
231
.........................................................................................................................................
.
15
دتیلی 2: جزئیات نورگیر و هواکش بام)شبستان شمال شرقی(. .............................................. 288
دیتیل 1: جزئیات کف شبستان مسجد همراه با گربه رو )شبستان های جنوب غربی- جنوب شرقی – شمال
شرقی(
...............................................................................................................................
280
دیتیل 2: جزئیات کفسازی در زمین آبکش که آب های زیر زمینی در سطح پایین باشد ....... 284
دیتیل 83 : جزئیات نصب عایق حرارتی و رطوبتی در سقف شبستان شمال شرقی .................. 281
دیتیل 88 : جزئیات سقف شبستان شمال شرقی مسجد امام ..................................................... 223
دیتیل 82 : جزئیات اتصال جانبی آبرو به دست انداز بام )شبستان ها( ..................................... 228
دیتیل 80 : جزئیات آبرو بام در کنار دست انداز )سقف شبستان ها(. ...................................... 220
دیتیل 80 : جزئات آبروبام) سقف شبستان ها(. ...................................................................... 223
دیتیل 84 : جزئیات زهکش داخل حیاط محوطه بیرونی. ....................................................... 222
دیتیل 83 : جزئیات چاه جذبی. .............................................................................................. 208
دیتیل 82 : جزئیات آجرچینی و بندکشی گونیا)مسجد امام(. .................................................. 200
دیتیل 81 : جزئیات دستشویی و اتصالات در طبقه همکف)مسجد امام( ................................. 204
دیتیل 82 : جزئیات کاسه توالت ایرانی با سیفون در همکف )مسجد امام(. ............................. 202
فهرست نمودارها
عنوان صفحه
نمودار 8 : نمودار سازمانی تشکیلات............................................................................ 83
16
فصل اول
اساسنامه سازمان میراث فرهنگی
اساسنامه میراث فرهنگی:
به منظور حسن اجرای قانون اساسنامه سازمان میراث فرهنگی کشور مصجوب مجلجس شجورای اسجلامی و
مطالعه و تحقیق در ارار باقی مانده از گذشتگان جهت معرفی ارزشجهای نهفتجه در آنهجا و همچنجین توسجعه
پژوهشهای میراث فرهنگی کشور و حمایت از دستاوردهای علمی و تحقیقاتی در این زمینه با برخورداری
از توان و اطلاعات علمی از طریق استفاده هر چه مطلوبتر از امکانات بالقوه و بالفعل نیروی انسانی کارا.
هدف:
انجام پژوهش به منظور حفظ و احیا و حل مسائل و مشکلات و تنگناهای میراث فرهنگی کشجور و سجایر
اهداف مندر در قانون تشکیل و قانون اساسنامه سازمان مصوب مجلس شورای اسلامی.
وظائف:
-8 انجام طرح های پژوهشی بنیادی، کاربردی و توسعه ای در زمینه های مربوط.
-2 انجام خدمات مشاوره علمی و فنی در ارتباط با برنامه های تحقیقاتی مورد نظر.
-0 بررسی و شناسایی نیازهای گوناگون برنامه های تحقیقاتی مورد نظر در زمینه هجای مختلجف علمجی
. تحقیقاتی و بهره گیری مطلوب از امکانات موجود 8
-0 انجام فعالیتهای ضروری در جهت بکارگیری نتایج تحقیقات.
اساسنامه صنایع دستی:
8 - سازمان میراث فرهنگی تهران
17
اهداف:
-8 حفظ و احیا و بهبود کمی و کیفی صنایع دستی کشور.
-2 ازدیاد و تولید و درآمد صنعتگران و جلوگیری از کم کاری و بیکاری و افزایش سطح اشتغال.
. -0 توسعه فروش و صادرات صنایع دستی ایران 8
اساسنامه ایرانگردی و جهانگردی ) گردشگری(:
اداره و نگهداری و بهره بجرداری از تاسیسجات ایرانگجردی و جهجانگردی کجه عبارتنجداز : مهمانخانجه هجا،
مهمانسراها، چایخانه ، استراحتگاه، اردوگاه، تاسیسات کنار دریجا ، حمجام هجای آب معجدنی، تاسیسجات و
تجهیزات مراکز ورزشی زمستانی و نظایر این تاسیسات که برای ایرانگرادان و جهانگردان مناسب و لازم
باشد و همچنین تامین وسایل لازم برای مسافرتهای فردی و جمعی جهانگردان ایرانی و خارجی در داخل
کشور اعم از زمینی، هوایی، دریایی و تمامی خدمات جهانگردی و عملیات بازرگانتی و تبلیغاتی مربجوط
به موضوع سازمان برای ارائه پیشرفتهای مملکتی و شناساندن تحجولات و تمجدن اسجلامی کشجور و جا بجه
های جهانگردی ایران.
فصل دوم:
بخش اول:
ارزیابی بخش های مرتبط با رشته
8 - سازمان میراث فرهنگی تهران
18
ارزیابی بخش های مرتبط با رشته:
درک از معنای حفاظت از شهر و بناهای شجهری تجاریخی، عبجارت اسجت از : اتخج ا گامهجای لازم بجرای
حمایت ، حفاظت و مرمت این دسته از شهرها و مناطق و بناها و همچنین توسعه و انطباق هماهنگ آنها بجا
زندگی معاصر.
اصول و اهداف :
-8 برای داشتن بیشترین تأریر، حفاظت از شجهرهای تجاریخی و هرآبجادی تجاریخی دیگجر و برنامجه ریجزی
شهری و منطقه ای در همه سطوح.
-2 خصوصیاتی که باید حفظ شوند؛ ویژگی تاریخی بودن شهر یا منطقجه شجهری و همجه عناصجر مجادی و
معنوی که این ویژگی را متجلی می سازد در بر می گیرند، بخصوص:
الف( الگوهای شهری که با معابر و خیابانها مشخص می شود.
ب( ارتباطات بین ساختمانها و فضاهای سبز و باز.
( شکل ظاهری- داخل و خارجی- ساختمانها که با مقیاس ، انداز، سجبک مصجالح سجاختمانی، رنجگ و
تزئینات مشخص می شود.
. د( ارتباط میان شهر یا منطقه شهری و محیط اطراف آن، هم محیط طبیعی و هم محیط ساخته دست بشر 8
بخش دوم:
تقسیمات اقلیمی در ایران
8 - سازمان میراث فرهنگی تهران.
19
تقسیمات اقلیمی در ایران:
در مورد تقسیم بندی اقلیمی نقاط مختلف جهان، روشهای گوناگونی پیشنهاد شده که از میان آنهجا روش
کوپن- دانشمند اتریشی- مورد قبول قرار گرفته است. کوپن بر اساس رشد و نمو انواع نباتجات، پجنج نجوع
اقلیم در مقیاس جهانی معرفی کرده است که عبارتنداز:
-8 اقلیم بارانی استوایی: در این اقلیم ، فصل سرد وجود ندارد و معدل دمجای هجوا در سجردترین مجاه
سال بیش از 81 درجه سانتی گراد است.
-2 اقلیم گرم و خشک: در این مناطق، به دلیل آنکه میزان بارندگی سالانه بخار آب مورد نیاز جهجت
رطوبت هوا را تامین نمی کند، هوا بطور کلی خشک است.
-0 اقلیم گرم- معتدل: معدل دمای هوای سردترین ماه سال در این منجاطق بجین 81 و 0- درججه سجانتی
گراد و معدل دمای خوا در گرم ترین ماه سال بیش از 83 درجه سانتی گجراد اسجت . در ایجن منجاطق ،
زمستان کوتاه مدت است. ولی ممکن است حدود یک ماه بیشتر، زمین یخ بسجته یجا پوشجیده از بجرف
باشد.
-0 اقلیم سرد و برفی: در این اقلیم، معدل دمای هوا در گجرم تجرین مجاه سجال بجیش از 83 درججه و در
سردترین ماه سال کمتر از 0- درجه سانتی گراد است. بارندگی در این مناطق معمولاً به صورت برف
است در طول چند ماه از سال زمین پوشیده از یخ و برف می شود.
-4 اقلیم قطبی: در این اقلیم معدل دمای هوا در گرم ترین ماه سجال کمتجر از 83 درججه سجانتی گجراد
. است و در اینجا -برخلاف اقلیم بارانی استوانی- فصل گرم وجود ندارد 8
.www.fa.wikipedia.org 8 - اینترنت سایت
21
البته مناطق پنج گانه فوق به مناطق کوچکتری نیز تقسیم شده اند. برای مثجال اقلجیم گجرم و خشجک بجه دو
) منطقه خشک بیابانی و خشک صحرایی تقسیم شده است. 8)عکس 8
عکس 8:نمایی پس از بارش برف در تهران
www.fa.wikipedia.org منبع: اینترنت- سایت
تقسیمات اقلیمی در ایران:
اصولاً در بسیاری از مناطق جهان اقلیم بوسیله عرض جغرافیایی و ارتفاع از سطح دریا مشخص می شجود .
ایران با قرار گرفتن بین 24 و 03 درجه عرض جغرافیایی شمالی، در منطقه گرم قرار دارد و از نظر ارتفاع
.www.fa.wikipedia.org 8 - اینترنت سایت
21
بنابراین تقسیمات چهارگانه اقلیم برای را که توسط دکتر حسن گنجی پیشنهاد شده می توان مورد استفاده
قرار داد. وی تقسیم بندی کوپن را با کمی تغییر و با تغییر و با توجه به عوارض جغرافیایی کشور به شجرح
) زیر پذیرفته است. 8)نقشه 8
-8 اقلیم معتدل و مرطوب )سواحل جنوبی دریای خزر(
-2 اقلیم سرد)کوهستان های غربی(
-0 اقلیم گرم و خشک) فلات مرکزی(
-0 اقلیم گرم و مرطوب)سواحل جنوبی(
نقشه 8: تقسیمات چهارگانه اقلیمی در ایران
www.fa.wikipedia.org منبع: اینترنت- سایت
اقلیم تهران:
تهران جزء اقلیم گرم و خشک- فلات مرکزی در بخش نیمه بیابجانی واقجع اسجت . چجون ت هج ران در دامنجه
کوههای البرز قرار گرفته است تا حدی از رطوبت هوایی که از فراز آن عبور می کند استفاده می کنجد و
.www.fa.wikipedia.org 8 - اینترنت- سایت
22
اقلیم نسبتاً معتدلی دارد اما در کل زمستان های سرد و تابستان های گرم و خشجک دارد . متوسجط حجداکثر
. دما در تابستان 04 تا 03 درجه است 8
موقعیت جغرافیایی استان تهران:
شهر تهران از نظر موقعیت جغرافیایی در 48 درجه و 1 دقیقجه تجا 42 درججه و 02 دقیقجه طجول خجاوری 04
درجه و 43 دقیقه عرض شمالی قرار گرفته است و ارتفاع آن از 8233 متر در شمال به 8233 متر در مرکز و
بالاخره 8833 در جنوب می باشد.
بخش سوم:
سیری بر بازار تهران
ظهور بازار، سیر تحول و جایگاه آن در شهر ایرانی:
قبل از اسلام:
انهدام آخرین تمدن های سرزمین بین النهرین به سبب نبردها و جنگ هایی که بجا اقجدام آرایجی بجه وقجوع
پیوست ، خود باعث شکوفایی تمدنی دیگر به نام تمدن ایران شد.
در این تمدن نحوه ی استقرار در مقیاس شهر سه مرحله ی متفاوت را شامل می شود. این مراحل عبارتنجد
از شججکل گیججری وپیججدایش پدیججده ی شججهر و رشججد آن در دوران مججاد، بالنججدگی شججهر در دوران
هخامنشی)استقرار قطعی شیوه ی پارسی( و تکامل آن در دوره ی اشکانی) شیوه ی پارتی(.
دوران پس از اسلام:
.www.fa.wikipedia.org 8 - اینترنت سایت
23
چهره ی کالبدی شهر پارتی، در دولت ساسانی، الگویی بود که در شهرهای دوران اولیه بعد از اسلام نیز
مورد استفاده قرار گرفت و متشکل از فضاهای عمده ای از قبیجل د حکجومتی ، شجارمیانی و شجار بیرونجی
است.
شار میانی که در دوران اسلامی به شارستان موصوف گردید، مجموعه ای بجود ا ز محجلات خجاص بجرای
استقرار طبقات ممتاز که این بخش عملا بوسیله ی باوریی مستحکم به چهار سوی عالم محصور شده بجود
و بخشی از بازار شهر را نیز شامل می شد، اما بازار اصلی را باید در شار بیرونی جستجو کرد.
مروری بر تاریخ شهر تهران، نحوه ی رشد شهر و شکل گیری بازار:
برخلاف تصور عموم، تهران قدی متفاوت با تهران کنونی، به صجورت بجاغی پهنجاور و سرسجبز بجا کوچجه
باغهای پرپیچ و خم و خانه هایی در زیر زمجین بجوده اسجت کجه البتجه در گذشجته بخشجی از ری محسجوب
می شد، شهری که در اوایل قرن 80 ، ام البلاد بوده است.
دیه تهران، به صورت باغهای محصور و خانه های زیر زمینی نیازی به بر و حصار را احساس نمی کجرده
و به همین صورت نیز کاملا غیر قابل نفو و ایمن در مقابل هرگونه تهجاجم بجوده اسجت . پجس از حملجه ی
مغول و ویرانی شهر ری ، دسته های روستایی و آبادیهای اقماری اطراف ری به خصوص تهران، جمعیجت
روز افزونی پیدا می کند. در اواخر دوران ایلخانان)قجرن 1( تهجران قریجه ی مهمجی بجوده و هماننجد ورامجین
مرکز تومان ری محسوب می شد، تهجران نیجز از مرکجز اداری یکجی از 0 بخجش ری )غجار ( بجه شجمار مجی
) آمد. 8)نقشه 0
8 - گزارشات بازار در میراث فرهنگی.
24
نقشه 0- سیر تحول شهر ری بعد از اسلام تا حال حاضر
منبع: گزارشات بازار در میراث فرهنگی
مرز شهر تهران عصر تیموریان در قرن نهم را می توان از روی آرار باقیمانجده از محجل مجتمجع تیمجوری و
دیگر بقایا مشخص کرد. امامزاده ها و قبرستان ها اصولا در کنار مرزهای آبادی ها بوده بنابراین مرز شمال
شرقی در محل امامزاده یحیی و محله ی چاله میدان کنونی و مرز شمال غربی تا حدود محل کنونی کاخ
گلستان ، و مرز جنوب شرقی در نزدیکی محل کنونی بقعه ی سید اسماعیل تعیین شده اسجت . تجوده هجای
کوچک تجاری در کنار هم بازار را تشکیل می داده که در همان محل کنونی بازار قرار داشته و این بازار
از همه خیابان های تجاری که در 82 محله تهران قرار داشته، مهمتر محسوب می شده است.
بررسی موقعیت و سیر تحول بازار در ارتباط با
استخوانبندی کل شهر در طول تاریخ
25
صفویه :
انتخاب دیه تهران به علت موقعیت طبیعی و نزدیکی آن به مدفن جد اعلای سلسله صفوی )سید حمزه( در
ری ، توسط شاه طهماسب و به دستور ویمبنی بر احداث حصار، در راه تثبیت تهران به عنجوان شجهر بجوده
است. ضمن آنکه بعد از خرابی ری، هجوم مهاجرین منطقه به تهران ، انگیجزه ی چنجین انتخجابی را توجیجه
می کند.
پیتر دلاوله که در زمان شاه عباس صفوی از ایران دیدار کرده تهران را چنین توصیف می کند:
نقشه 0: شهر در دوران صفوی و قاجار
منبع: گزارشات بازار در میراث فرهنگی
تهران از کاشان بزرگتر ولی تعداد نفوس سکنه آن کمتر است، یک رلث از زمین داخل حصار بیوتات و «
دو رلث باغات است. در قسمت بیوتات نیز در جمیع کوچه های خیابان مانند، درخت چنجار غجرس کجرده
». اند
موقعیت حصار در دوره ی شاه طهماسب محدوده ی واقع در بین خیابان های امام خمینی، امیرکبیر ، ری ،
) مولوی و شاهپور کنونی بوده است )نقشه 0
26
نقشه 4: فضاهای شهری در این دوره
منبع: گزارشات بازار در میراث فرهنگی
نقشه 3: موقعیت استخوانبندی اصلی در شهر
منبع : گزارشات بازار در میراث فرهنگی
بررسی ویژگی های کالبدی بازار تهران:
عناصر کالبدی استخوانبندی اصلی شهر در این دوره شامل بازار و مسجد جامع و ارگ حکومتی اسجت و
از مهم ترین فضاهای باز شهری در این دوره میدان مال فروشها و میدان حصیر فروشها و میجدان درویشجها
را می توان نام برد.
الگوی ساختار کالبدی:
محور بازار که جز اصلی استخوانبندی شهر کلی شهر در این دوره محسوب می شود، الگوی خطی خود
را به این استخوانبندی دیکته کرده و تقویت فرم خطی بجین دو قطجب دروازه قجزوین و شجاه عبجدالعظیم و
27
امتداد این مسیر ارتباطی با شهرها و مناطق خار و اطراف شهر می باشد. در مجاورت محور خطی بجازار،
عناصر هسته ای مهم ارگ و مسجد جامع قرار دارند.
بافت بازار و عناصر آن:
- بافت عناصر اصلی به جز فضاهای باز، درون گرا است.
- فضاهای نیمه عمومی مثل مساجد با فضاهای باز عمومی مانند گذر و معابر بازار همجواری غیر مستقیم
دارند.
- حیات سراهای بازار از طریق غیر مستقیم و دالانهای واسطه با گذر بازار ارتباط دارند.
- ساختمان ها و فضاهای پر، همجواری و ارتباط مستقیم با معبر عمومی بازار دارند.
- تعدادی از میادین به صورت مفصلهای ارتباطی بازار عمل می کند که از مهم ترین آنها، سبزه میجدان
)4- ارتباط دهنده ی بازار با ارگ حکومتی را می توان بر شمرد.)عکس 2
عکس 2 .بازار تهران 8033 شمسی ) منبع: کتاب تهران قدیم - داریوش تهامی)
28
عکس 0 .بازار تهران )منبع:تاریخ اجتماعی و فرهنگی تهران-جلد اول- دفتر پزوهشهای فرهنگی(
بررسی ویژگی های عملکردی بازار تهران:
بازار مهم ترین عنصر از 0 رکن اصلی عملکردی در شهر در آن زمان به شمار می آید )نقشه 2( این 0 رکن
عبارتند از :
-8 حکومتی و سیاسی )ارگ(
-2 اقتصادی )بازار(
-0 اجتماعی –مذهبی) مسجد جامع(
-0 مسکونی )محله ها(
نقشه 2: بافت بازار و عناصر آن
منبع: گزارشات بازار در میراث فرهنگی
بررسی ویژگی های بصری:
29
میدان دید شعاع تاریر بصری و دستاوردهای آنها مانند تاکید بر خوانایی، هویت ، حرکت در مکجان و در
فضای شهری تهران در این دوره بسیار محدود بوده است، حال آنکه در شهرسازی سنتی ایران نمونه های
بسیار زیادی را می توان نام برد. از دلایل این محدودیت و ناکارایی می توان مواردی را بر شمرد:
بررسی شبکه دسترسی:
در تهران این دوره ، تمام نواحی مسکونی طبق یک سلسله مراتب ابتدا از طریق راسته محلجه هجا بجا مرکجز
محله ی خود، سپس با مرکز شهر یا استخوانبندی اصلی شهر که بازار رکن اصلی آن است مرتبط شجده و
تمام راسته های اصلی شهر به بازار منتهی می شدند محلات نیز با هم ارتباطی غیر مستقیم داشتند یعنجی دو
) محله مجاور می توانسته اند با یکدیگر از طریق کوچه های فرعی ارتباط برقرار کنند.) نقشه 1
نقشه 1: ارتباط بین فضاها
منبع: گزارشات بازار در میراث فرهنگی
اوایل قاجار تا زمان ناصرالدین شاه:
کریم خان زند در سال 8820 ه.ق تهران را پایتخت خود قرار داد ولی در سال 882 ه.ق پایتخت را به شیراز
انتقال داد. پس از روی کارآمدن سلسله ی قاجار، آقامحمدخان در روز 88 جمادی الاول 8233 ه.ق رسجما
) در کاخ گلستان بر تخت نشست و مقر سلطنت مجددا به تهران انتقال یافت.)نقشه 2، عکس 3
31
نقشه 2: حصار شهر در زمان ناصرالدین
منبع: کتاب از شار تا شهر، حبیبی، محسن
نقشه 2: حصار شهر در زمان ناصرالدین
منبع: کتاب از شار تا شهر، حبیبی، محسن
شاهان قاجار
ترتیب نگاره نام
آغاز
پادشاهی
پایان
پادشاهی
مدت
شاهی
31
.۱
آقامحمد
خان
۱ سال ۱۱۱۱ ۱۱۱۱
.۲
فتحعلی
شاه
۱۲۱۱ ۱۱۱۱
۱۱ سال و ۸
ماه
.۱
محمد
شاه
۱۱ سال ۱۲۲۱ ۱۲۱۱
.۱
ناصرالدین
شاه
۱۸ سال ۱۲۱۱ ۱۲۲۱
شاهزادگان قاجار
32
عکس 3 : شاهان و شاهزادگان قاجار
سیر تحول شهر و استخوانبندی اصلی آن در اوایل قاجار :
فتحعلی شاه از برجسته ترین و اولین اشخاصی است که توسعه ی جدید شهر تهران را به عنجوان پایتخجت
بنیان گذاشت و دستور ساخت بناهای عمومی از جملجه مسجدشجاه در بجازار و دروازه شجاه عبجدالعظیم در
جنوب شهر و خندقی در دو طرف شهر را صادر کرد.
عناصر کالبدی:
بازار مانند پیش از مهم ترین عناصر تشکیل دهند ی استخوانبندی شهر محسوب می شود از دیگر عناصجر
مهم بناهای حکومتی، مسجد جامع، مسجدشاه و... می باشند. کلیه ی عناصر جدید به جز قصجرها و باغهجا
33
پیرامون همان عنصار اصلی و در جهت تکمیل آن مجموعه احجداث شجده انجد و بجه طجور آشجکار ارتبجاط
فضایی نزدیکی بین ابنیه اداری، مذهبی، تجاری و... مشهوداست.
الگوی ساختار کالبدی:
در این زمان بازار هنوز به عنوان عنصر اصلی شناخته شجده و در کنجار آن دو الگجوی کالبجدی در شجرف
تکوین است. این الگوی شاخه ای از طریق سایر محورهای تجاری منشعب از محور اصلی و یکی الگوی
هسته ای از طریق احداث عناصر جدید در مجاورت آن.
بافت شهری:
- عناصرچدیدالاحداث در این دوره غالبا دارای قطعه بندی با مساحت بیشتر و دارای فضجای بجاز کجافی
)مانند حیاط( بوده اند.
- الگوی درون رگایی هم چنان تفوق خود را حفظ کرده است. سراها با دالان ها و حیاط های تو در تو
بر این خصوصیت پیوستگی بافت و درون گرایی تاکید کرده است.
- بخش هایی به صورت خطی- شاخه ای در غالب تجاریهای کوچک و زیر بافت از گذر اصلی بازار
منشعب شده است.
بررسی شبکه دسترسی ها:
بازار و ارگ دو عنصر اصلی ستون فقرات شهر، اصلی ترین ارتباطجات و دسترسجی هجا بجرای شجهر برقجرار
می کرده اند و به ترتیب در جنوب دسترسی عمومی را از مدخل دروازه عبجدالعظیم و در شجمال از محجل
دروازه دولت) دروازه جدید الاحداث( دسترسی اختصاصی دولت را ایجاد می کرده اند. شهر و راههجای
فرعی با انشعاب شاخه های اصلی از بازار و از طریق شبکه های نامنظم شطرنجی، مرتبط می شده است.
حوزه بصری:
34
از نظر میدان و حوزه های بصری در این دوره نیز پیشرفت چندانی حاصل نشده و شبکه نمادین تقریبا بجه
همان صورت محدود عمل می کرده است. از عناصر جدید و تغییرات شبکه می توان به مواردی اشاره ی
کرد:
- احداث منار در کنار گذر اصلی ارتباطی که به دروازه شمیران ختم می شده به نام پامنار که بجه علجت
ارتفاعش نسبت به اطراف و شکستن افق آسمان به عنوان نشانه ای شهری برای فواصلی نسجبتا وسجیع
) تر عمل می کرده است.)نقشه 82
نقشه) 82 ( احداث منار در کنار گذر اصلی
منبع: گزارشات بازار در میراث فرهنگی
اواخر قاجار:
تهران از اوایل قاجار یعنی حکومت های آقامحمدخان، فتحعلیشاه و محمدشجاه بجا رشجد و گسترشجی کجه
یافت، به صورت پایتخت کشور تثبیت شد، اما این رشد در مقیاسی نبود که ناصرالدین شاه را راضی کند.
شهر تهران تا ربع آخر قرن سیزدهم در میان این حصار و دروازه هایی که سه قرن قبل از آن سجاخته شجده
بود محصور بود. کاخ شاه و ساختمان های حکومتی درون ارگ در زمجان سجلطانت سجه پادشجاه نخسجتین
قاجار تعمیر و مرمت شده بودند. در ایجن دوران زیجر سجاخت تججاری شجهر، بجه ویجژه تعجداد تیمچجه هجا و
35
کاروانسراهای واقجع در بجازار آ ن زمجان کجه بجه شجکل هجای نجامنظم در مسجیری منحنجی شجکل بجه سجمت
دروازه های جنوبی امتداد داشتند، به نحو چشمگیری افزایش یافته بود.
عناصر کالبدی:
پیامد توسعه ی سریع و گسترده ی شهر و احداث عناصر کالبدی متعدد در ایجن دوره بجازار ن یج ز بجه سجمت
دروازه ها و حصارهای جدید و خار آن توسعه یافته و سراهای متعددی در ارتباط با آنهجا بنجا گردیجد و
مرکز اصلی داد و ستد و اقتصاد در جنوب ارگ در ناحیه ی بازار پایدار ماند.
اصولا در شهرهای بزرگ و پایتخت ها عملکردهای جدید ماننجد تلگرافخانجه ، پسجت و نظمیجه و بانجک و
بر ساعت و... حضور می یابند. این عملکردها معمجولا ججای مناسجب خجویش را در کنجار میجدان اصجلی
شهر- بازمانده مکتب اصفهان و یا راسته های اصلی بازار می یابند. اگرچه جهت اصجلی توسجعه در محجور
شمالی- جنوبی اتفاق می افتد ولی اهمیت این توسعه در نواحی شمالی شجهر بیشجتر مجی باشجد . توسجعه در
سمت جنوب به سمت دروازه عبداعظیم شامل فضاهای تجاری و مذهبی می باشد.
ساختار کالبدی:
ساختار کالبدی شامل دو ویژگی عمده می باشد. اول رشد تدریجی و پیوسته الگوی قبلجی و دوم پدیجدار
شدن گامههای اولیه در تغییرات اساسی در ساختار استخوانبندی اصلی شهر از الگوی قبلی به سجوی یجک
ساختار نوین.
بافت شهری:
عناصر الحاقی به استخوانبندی اصلی شهر در این دوره همگی درشت بافت بوده و نسجبت پجر و خجالی در
فضاهای باز و ساخته شده در این دوره در مقایسه با سنبت پر و خالی گذشته افزایش زیادی داشته است.
36
بررسی ویژگی های عملکردی بازار:
در این دوره هم چنان چهار جز عملکردی به طجور مشجخص قابجل تفکیجک مجی باشجد . البتجه بخجش هجای
مهم تر، عملکردهای حکومتی –نظامی و تشریفاتی و عملکرد اقتصجادی شجناخته شجده انجد . فعالیجت هجای
تجاری شامل بازار و سراهای مجاور آن و انشعابات جدید از راسته اصلی بازار به سمت محله های مجاور
و دروازه شاه عبدالعظیم و... می باشند.
بررسی شبکه دسترسی ها:
در این زمان محور اصلی شمالی- جنوبی، دروازه شاه عبدالعظیم را با عبجور از درون اسجتخوانبندی اصجلی
شهر به دروازه شمالی وصلی می کرد. از همه دروازه های شجهر بجا طجی یجک مسجیر مسجتقیم بجه مجموعجه
استخوانبندی اصلی شهر دسترسی برقرار بوده است.
محله های شهر از طریق عبور از یک معبر اصلی، یک بازارچه و سپس یک میدان یا فضای باز شهری بجه
بازار و از آن طریق نیز به طور غیر مستقیم به عناصر جدید دسترسی می یافتند.
نقشه 83 : خیابانها در مفهوم جدید
منبع: گزارشات بازار در میراث فرهنگی
ویژگی های بصری:
37
شهر تهران در این محدوده زمای دچار تغییراتی می شود ه به افزایش کیفیت و قابلیت بصجری شجهر منججر
می شود. با افزایش گستره شهر و احداث باروی جدید در فاصله ای از محدوده ساخته شجده کجه باغهجا و
فضای باز و سبز درون محدوده شهر قرار می دهد، چشم انداز و به عبارت دیگر سیمای شهر از درون بارو
بیشتر و بهتر قابل رویت می گردد. بدین لحجا مجموعجه عناصجر اسجتخوانبندی اصجلی شجهر دارای چشجم
اندازی گسترده تر می شوند. به دلیل موقعیت قرارگیری شهر در سرزمینی هموار و کم سیب ، تنها ارتفج اع
گرفتن، برخی عناصر آنها را در سیمای شهر متمایز می نموده است.
نقشه 82 : احداث میادین وسیع شهری و چشم انداز جدید
منبع: گزارشات بازار در میراث فرهنگی
دوران پهلوی اول:
کودتای سوم اسفند 8222 مش نقطه ی پایان فرآیندیست که با انقلاب مشروطیت ایران آغاز مجی گجردد .
در این دوران و با دگرگونی ارزشها، هر آنچه از نظر سازمان فرهنگی جامعه هویت بخش است به عنجوان
مفاهیم سنتی تا حد مواردی موزه ای به عقب رانده می شود. شهر به عنوان تبلور فضجایی – کالبجدی ایجن
دگرگونی ارزشها، ارزشهای کهن و پایدار سازمان فضایی خویش به دور می افکند. اگر در سبک تهجران
در دوره ی قاجار، در هم آمیختگی مفاهیم غرب و شرق با تفوق شرق پایان می پذیرد، در الگجوی تهجران
دولت پهلوی ، این آمیزش به نفش شرق، مفجاهیم آن و غلیجه ی کامجل غجرب و مظجاهر کالبجدی آن خجتم
می شود.
38
نقشه 81 : تطبیق بافت جدید شهری با مرکز تهران 8023 ش
منبع: کتاب از شار تا شهر، حبیبی، محسن
39
نقشه 82 : رشد شهر در تمام جهات
منبع: گزارشات بازار در میراث فرهنگی
ساختار کالبدی:
در این دوره این ساختار دچار تحولات بنیادی شده و دارای ساختار مرکب مجی شجود . بجازار نیجز از مهجم
ترین عناصر هسته ی اصلی قدیمی شهر بوده محسوب می شود. خیابانهای جدید از این هسته منشعب و بر
تمام جهات گسترش می یابند. مجموعه ی آنها الگویی شطرنجی بوده است و بجه اسجتثنایی تمرکجز خطجی
عناصر کم اهمیت تر) تجاری- خدماتی( جداره ی این شبکه شطرنجی ، عناصر اصلی به صورت انفرادی
یا گروهی از مجموعه کوچکتر بناها متشکل هستند.
بافت شهری:
بخش های جدید در این دوره دارای بافت درشت با قطعجه بنجدی وسجیع تجر مجی باشجند و مت جارر از سجبک
مدرنیسم به برون گرایی گرایش دارد و بافت نامنظم و ارگانیک گذشته به صورت بافت منظم و شطرنجی
متشکل از ابنیه و شبکه راهها تغییر و تحول می یابد.
بررسی ویژگی های عملکردی بازار:
بازار که تا قبل از زمان رضاشاه همواره محل تمرکز فعالیجت هجای تججاری و خجدماتی و .. شجهر محسجوب
می شد یکی از سه بخش اصلی نظام کالبدی شهر به شمار مجی آمجد . امجا در دوره رضاشجاه بجا تغییجر نظجام
سیاسی- اجتماعی و اقتصادی ، تمرکز فعالیجت هجای اداری ، خجدماتی و توسجعه صجنعتی بجر کارکردهجا و
وظایف شهر افزوده شد. بنابراین نظام کالبدی و بازار نیز دستخوش دگرگونی هایی شد.
بررسی شبکه دسترسی ها:
یکی از بارزترین و موررترین فعالیت های شهرسازی این دوره احداث خیابان های عریض می باشجد کجه
شالوده توسعه و تحول استخوانبندی شجهر در آینجده محسجوب شجده و بجه عنجوان مکجانی بجرای عرضجه ی
41
کالاهای زینتی و جدید و مملو از کالاهایی مصرفی از پوسته کهن خود خار شده و شبکه بازار قدیم بجا
تسلیم به این کالاهای مصرفی و این نوع شهرسازی وارداتی از جنبه ی تولیدی بازمانده و این چنین بجازار
قدیم برای همیشه در خاطره ها و یادها جای می گیرد. با وجود اینکه ممکن است هنوز بخش هایی فعجال
وجود داشته باشند ولی از فعالیت اصلی و حیاتی خویش باز مانده شهری را بریده و ابتدا و انتهای شجهر را
به هم وصل کرده است.
نقشه 22 : مقایسه حالت قدیم و جدید خیابانها
منبع: گزارشات بازار در میراث فرهنگی
ویژگی های بصری:
برخورد، نگرش و گرایش های جدید در این دوره از نظر بصری و شبکه نمادین ابعاد تازه ای را در سطح
استخوابندی شهر مطرح می کند که به چند مورد از این تحولات می توان اشاره کرد:
پهلوی دوم تا کنون:
از تغییرات و تحولات حائز اهمیت می توان:
41
- رضا شاه در زمین های سعدآباد مانند پادشاهان قاجار کاخی تابستانی ساخت اما بجا تجرک کجاخ قجدیمی
گلستان در نزدیکی بازار و سکونت در کاخ مرمر، بجه نجوآوری دسجت زد و در طجول تجاریخ حکومتهجای
قاجار و حتی پهلوی تا انقلاب سفید، اغلب از اختلاف های شاه با بازار یا مردم تهران، که تجا آن زمجان در
همسایگی هم در قالب شهر زندگی می کردند، حکایت می شود و این امر با نقل مکان خاندان سلطنتی و
شاه به اقامتگاه های شمال شهر تائید و مجددا آشکار مجی شجود بجا ایجن عزیمجت ججدایی شجمال و جنجوب
) تقویت شده است )نقشه 20
نقشه 20 : محدوده شهر
منبع: کتاب از شار تا شهر ، حبیبی، تهران
ساختار کالبدی:
همگام با توسعه سریع تهجران و متعاقجل آن اسجتخوانبندی شجهر، الگجوی سجاختار بجا تغییجراتش ترکیبجی از
الگوهای متفاوت را شامل می شود.
بافت شهری:
توسعه ی استخوانبندی ، الگوی متفاوتی از بافت شهری را به دنبال خجود دارد. اصجلی تجرین انجواع بافجت،
خطی پیوسته و بافت گسسته می باشد. بازار کماکان دارای بافتی خطی ، فشجرده و پیوسجته بجا گجرایش بجه
42
درون گرایی مجی باشجد و هجم چنجین دارای طیجف وسجیعی از انجدازه هجای مختلجف قطعجه بن جدی اراضجی
) می باشد.)نقشه 20
نقشه 20 :انواع بافت موجود در شهر
منبع: گزارشات بازار در میزاث فرهنگی
بررسی ویژگی های عملکردی بازار:
بازارهای موجود که یادگار دوران فیودالیسم و اقتصاد کشاورزی می باشد تنها در چنجان سیسجتمی کجاملاً
دارای عملکرد بوده و یکجی از عوامجل مجورر در عجدم توانجایی کجارکرد امجروز آن، تغییجر بنیجان اقتصجادی
می باشد
بررسی شبکه دسترسی ها:
برقراری ارتباطات درون محدوده استخوانبندی شهر و هسته مرکجزی آن از جملجه بجازار بجه علجت تجراکم
شدید کاربری ها و فعالیت های واقع در جداره این راهها و تردد زیادی که در این خیابان ها جریان داشته
با مشکلات زیادی روبرو میباشد، اغلب فاقد دسترسی های سریع السیر است و بین کاربری های اصلی
ویژگی های بصری:
در شهر تهران شبکه سازمان یافته ای از عناصر نشانه ای شهری که بتواند به سطح استخوانبندی اصلی شهر
پوشش کامل داده و نمادی از آن می باشد، وجود ندارد. این مسئله به ویژه به علت گسترش وسیع شجهر و
استخوانبندی آن و نیز پراکندگی و گستگی بخش هایی از استخوانبندی نسبت به محدوده ی مرکز آن،
43
نتیجه گیری
بازار تهران:
بازار تهران را نمی توان تنها به عنوان تنها به عنوان یک میراث فرهنگی از دیدگاه معمجاری و شهرسجازی
مورد بررسی قرار داد بلکه ایجن مجموعجه عجلاوه بجر دو عامجل فجوق خاسجتگاه هجای دیگجری نیجز از منظجر
اجتماعی ، اقتصادی، فرهنگی و مذهبی دارد که هریک در جایگاه خجویش حجائز اهمیجت اسجت و همجین
ویژگی هاست که این مجموعه را به یک کلیت منسجم تبدیل می کند.
این میراث فرهنگی مرکز شهر تهران همراه بجا آرجار بجا ارزش داخجل آن مجموعجه ای سجوای دیگجر آرجار
تاریخی پایتخت به وجود آورده است. بازار تهران همجراه بجا ارگ سجلطنتی دقیقجا در محجل شجکل گیجری
نطفه ی اولیه ی شهر تهران واقع شده و شاهد وقایع تاریخ متعددی بوده است.
فصل سوم:
بخش اول:
مسجد
مسجد :
مسجد نیایشگاه و محل گردهمایی مسلمانان است. مسجد قدمتی به اندازه خود اسلام دارد. اولجین مسججد
با ورود پیامبر اسلام به مدینه تاسیس شد.
ساختار:
44
ساختمان مسجدها از بخش های گوناگون زیر تشکیل شده اند: 8
سردر
آستانه
گنبد
بارو
گلدسته
صحن یا میانسرا
حرم
محراب
مسجد در قرآن:
در قرآن ، مسجد به معنای اعم نیایشگاه خداوند به کار رفته است. مسجد الاقصی ، کجه معبجد یهود یهجا یجا
کنیسه بوده است و در زمان نزول قرآن کاربردی غیر از آن نداشته است، دوبار در قرآن مسجد نام گرفتجه
است. همچنین در داستان اصحاب کهف نیز قرآن می گوید بر مزار آنان مسجدی بنا کردنجد ایجن مسججد
بر اساس قول غالب مورخین با توجه به دین مرسوم آن روز کلیسا بوده است. البته ممکن است کنیسه نیجز
بوده باشد. ولی با توجه به قبل تر بودن از اسلام نمی توان به معنی مسجد مخصوص مسلمانان بوده است. 2
نقش مساجد در جوامع اسلامی:
مسجد پایگاهی است فرهنگی که انسان موحد و مسلمان در آنجا در ابعاد مختلف حیات فردی و در
مسائل سیاسی، اجتماعی، اعتقادی، اقتصادی، علمی، فرهنگی، و حتی نظامی و دفاعی و دیگر ابعاد حیات
.www.blagfa.com 8 - اینترنت. سایت
.www.blagfa.com 2 - اینترنت. سایت
45
سلیم بشری، آموزش می بیند آن هم آموزش های اولی و پایه ای که بر اساس آن پروده می شود،
بخش دوم:
بناها و مساجد چهارایوانه
بناها و مساجد چهار ایوانه:
تاریخ اولین بنای چهارایوانه در دوران اسجلامی بجه درسجتی روشجن نیسجت، امجا مجی دانجیم در دور وزارت
خواجه نظام الملک وزیر ملکشاه سلجوقی )قرن 4 هج ق( این گونه بناها معمول بوده و در قرون بعد توسجعه
یافته است. قدیمی ترین بنای چهار ایوانه مربوط به این دورۀ مدرسه بزرگی در خراسان بوده است کجه بجه
دستور ملکشاه سلجوقی ورأی و تدبیر خواجه نظام الملک وزیر او بنا شد.
طرح کلی بناهای چهارایوانه:
-8 حیاط یا صحن چهارگوش )مربع و یا مستطیل(
-2 چهار ایوان با طاقهای جناغی بر روی محورهای طولی و عرضی حیاط. در این قسمت طراح سعی
کرده است همان طوری که در طرح نقشه و نمای درونی مساجد دو ایوانه، ایوان اصلی سمت
قبله را معرفی کند، ایوان اصلی و جنوبی سمت قبله را مرتفع و وسیعتر و همچنین عمیقتر از
ایوانهای دیگر ارائه دهد، و بدین ترتیب نمازگزار را به طرف محل برگزاری نماز هدایت کند.
بخش سوم :
مسجد امام تهران
46
مقدمه:
بازار تهران با قدمتی 033 ساله یکی از پررونق ترین بازارهای ایران محسوب می شود که هنجوز فعالیجت و
قدرت تجاری آن پابرجاست. بنای اولیه بازار به دوره ی شاه طهماسب صفوی و همزمان با ساخت بجر و
بارو و دروازه ی شهر در سالهای 203 تا 201 ه.ق نسبت می دهند. در آن دوران، تهران روستایی کوچجک
و کم اهمیت بود که در کنار شهر ری قرار داشت.
عکس 2: نمایی از بازار تهران
)83- 11 ساعت ) 82 /2/ منبع: نگارنده 81
تاریخچه مسجد امام تهران:
بنجای مسججد در نیمجه اول قجرن سجیزدهم و در زمجان فتحعلجی شجاه قاججار سجاخت ه شجده و بعجدها در زمجان
ناصرالدین شاه قاجار تعمیرات و تغییراتی در آن صورت گرفته است.
از این مسجد با نامهای جامع جدید، جامع سلطانی و مسجد شاه نیز یاده شده است. کتیبه بالای سنگ مرمر
از اره مقصوره که شکایت نماز بر روی آن در می باشد و همچنین آیجات و سجور ه قجرآن کج ه بجر روی
47
کاشیهای دور گنبد، ایوان جنوبی، گنبدخانه با خط رلث و به قلم آقای مهدی ملجک الکتجاب خوشجنویس
کاتب فتحعلیشاه نگاشته شده است، تاریخهای 8220 و 8222 را دارند. )بلاغی ص 33 ( دو قصیده بر سر در
شمالی موجود است
نقشه 23 :درجه بندی راههای دسترسی به بنا
منبع : سازمان نقشه برداری تهران
راهنمای نقشه
نقشه 03 : پلان مسجد امام )معرفی فضاها(
منبع : کتاب گنجنامه
ورودی
ایوان
شبستان
صحن و حوض
گنبد و گنبدخانه
48
نقشه 00 : غاربرش مسجد امام
منبع: کتاب گنجنامه
شناخت)مسجد امام تهران(:
ورودی های صحن مسجد امام تهران:
مسجد امام یا سلطانی تهران دارای سه ورودی اسجت کجه د ر جوانجب غربجی، شجرقی و شجمالی اسجت . در
شمالی مسجد، ورودی اصلی آن به حساب می آید که با کمی انحراف نسبت به خیابجان ناصرخسجرو و بجا
اختلاف 82 پله پایین تر از کف خیابان 84 خرداد)بو ر جمهری( قرار دارد که علت ایجن اخجتلاف سجطح،
خاکبرداری از این مکان جهت ساختن دیوار ارگ بوده است.
عکس 80 : حوض مقابل جلوخان
)83- 11 ساعت) 82 /2/ منبع: نگارنده 81
49
عکس 84 : ورودی و کتیبه سردرمسجد امام
)80- 11 ساعت) 83 /2/ منبع: نگارنده 24
معماری مسجد امام تهران:
این مسجد با حدود 83 هزار متر مربع وسعت دارای پلان چهار ایوانی است که دو ایوان شجمال و جنجوبی
ابعاد بزرگتری نسبت به ایوانهای غربی و شرقی دارند، در بالای بخش فوقانی راهروهای جوانب دو ایجوا ن
شرقی و غربی حجره هایی وجود دارد که در مقابل مشجرف بجه صجحن حیجاط دارای اوانهجا در طبقجه دوم
ایوانهایی با ستونهای تزیینی روبرو می شویم که از مشخصه های معماری قاجار است. اتاق هیئت امنجا نیجز
)08- در سمت غربی مسجد واقع است 8.)عکس 08
www.blagfa.org 8 - اینترنت. سایت
51
عکس 08 : ایوان غربی
)84- 11 ساعت) 83 /1/ منبع : نگارنده 2
شبستان های مسجد امام تهران:
مسجد دارای سه شبستان است که دو تای آن در ضلع جنجوبی و در طجرفین گنبدخانجه قجرار گرفتجه انجد و
شبستان سوم نیز در ضلع شرقی ایوان شمالی واقع شده است کم ارتفاع و ابعاد ستونهای آن با شبستان های
جنوبی متفاوت بوده و به شبستان گرم معروف اسجت و هجم اکنجون از فضجای آن بجه عنجوان انبجار اسجتفاده
می شود.
گنبد، مناره ها، تزئینات مسجد امام تهران:
اینجا درباره گنبد اطلاعات زیادی ندارم زیرا در قسمتی قرار دارد که دیدنش نیازمنجد معرفجی بجود . ولجی
آنقدر می دانم که گنبد کوچک طلا که بر روی گنبد اصلی تعبیه شده است یکی از ویژگی های مسججد
سلطانی به شمار می رود و این مسجد را در بین مساجد ایران منحصر بفرد کرده.
51
عکس 02 : مناره غربی )ایوان شمالی(
)84- 11 ساعت) 83 /1/ منبع : نگارنده 2
قبله مسجد امام تهران:
ساختمان مسجد را برای هماهنگی با جهت قبله به صورتی ساخته اند که با انحراف سجی درججه نسجبت بجه
جنوب به سمت مغرب بنا شده، که این چرخش به شیوه ای استادانه است و در ورودی شمالی و از طریجق
انحنای راهروهای جوانب ایوان شمالی انجام شد. تشخیص تغییر زاویه جلوخان شمالی و حیاط برای کسی
که از راهرو می گذرد به آسانی ممکن نیست. با این وجود جهت قبله مسجد صحیح نبجوده و مجی بایسجت
) زاویه انحراف به سمت غرب 01 درجه و 22 دقیقه و 84 رانیه باشد)نقشه 04
52
نقشه 04 : پلان مسجد سلطانی تهران
منبع: کتاب دایره المعارف بزرگ اسلامی
تعمیرات مسجد امام تهران:
قسمت هایی از مسجد نیز به مرور زمان تغییر کاربردی پیدا کرده اند. برف انجدازها و آبریزگاههجای ضجلع
غربی مسجد تبدیل به پاسا اردیبهشت شده و حمام موقوفه مسجد در ضلع جنوب غربی که بخشجی از آن
به فروشگاه و قسمتی از این حمام به چلوکبابی شرف اسلامی تبدیل شده.
حوادث مهم تاریخی مسجد امام تهران:
مسجد سلطانی تهران شاهد اتفاقات تاریخی بوده از آنججا کجه بجازار تهجران یکجی از پایجه هجای اصجلی در
سیاست ایران از دوران قاجار تا امروز بوده و با حوادث تاریخی مهمی روبرو شده،
تکنیک ساخت) معرفی انواع طاق، تویزه، گوشه سازی به کار رفته در مسجد امام(:
عکس 02 : طاق جناغی )ورودی مسجد امام تهران(
)83- 11 ساعت) 82 /2/ منبع: نگارنده 81
53
نقشه 63 : برداشت )رولوه (شبستان شمال شرقی مسجد امام
مقیاس:
11/2/ منبع: نگارنده 81
54
فصل چهارم:
بخش اول:
تکنیک های مرمت
تکنیک های های مرمت
استحکام بخشی بنا ، بخش اول: پی ساختمان
پیشگفتار:
به دنبال بحث هایی که در مبحث بیماری شناسی بنا صورت گرفت، یکی از عوامل مخل بناهای قجدیمی
نشست زمین زیر پی بنا است ، پس از شناخت مقدماتی پی، عوامل مخل ناشی از نشست زمین زیجر پجی بجا
خود پی ، عوارض حاصل از آن و نحوۀ آن مورد بررسی قجرار خواهجد گرفجت . در مبحجث درمجان، روش
های سنتی و هم چنین روش های جدید مورد بررسی قرار می گیرد. توالی کار به شرح زیر خواهد بود:
-1 شناخت پی:
تعریف پی: مجموعه بخش هایی از سازه و خاک در تماس با آن، که انتقال بار بین سازه و زمین، از طریق
نام دارد. به طور کلی می توان پی ها را به چهار گجروه عمجده Foundation آن صورت می پذیرد ، پی
تقسیم کرد:
-8 شناخت زمین
زیر پی و پی
-2 طبقه بندی
عوامل مخل
-0 عوارض 0- درمان
جدید
سنتی
55
-2 طبقه بندی عوامل مخل
* عوامل مخل
- با عملکرد آنی:
-8 زلزله )حرکت عمودی و افقی زمین ( ] نیروی دینامیکی[
-2 سیل )شستن زمین اطراف و زمین زیر پی(
-6 عوارض:
در تخلیه مواردی که عوامل مخل) آنی و بطئی( بر زمین زیر پی ارر می گذارند، پس از رسیدم بجه مرحلجه
مشجهود مجی شجود . در » ترک « عدم تعادل ، موجب حرکت و دوران در بنا شده که عارضه آن به صورت
مواردی که عامل مخل به صورت جدی و شجدید بنجا را مجورد تهدیجد قجرار دهجد، پجس از مرحلجه تجرک،
بلافاصله بنا با تخریب روبرو خواهد شد.
tx - حرکت موازی طولی
tz - حرکت موازی عرضی
ty - حرکت عمودی
wx - دوران حول محور طولی
wy - دوران حول محور عمودی
56
نقشه 22 :حرکت و دوران در بنا
منبع: جزوه ی دانشگاه شهید بهشتی. دانشکده معماری و شهرسازی
در اکثر موارد، ترکیبی از دو یا چند حرکت و دوران در بنا اتفاق می افتد.
-4 درمان
* درمان
- سنتی
-8 تقویت پی های منفرد از طریق حفر چاه در حریم پی بجا تزر یجق شجیره آهجک و شجفته بجه
درون آن
-2 حجیم نمودن پی های منفرد با شفته و خاک
-0 تبدیل پی های منفرد به پی های نواری
تکنیک های های مرمت
استحکام بخشی بنا ، بخش اول: پی ساختمان
پیشگفتار:
به دنبال بحث هایی که در مبحث بیماری شناسی بنا صورت گرفت، یکی از عوامل مخل بناهای قجدیمی
نشست زمین زیر پی بنا است ، پس از شناخت مقدماتی پی، عوامل مخل ناشی از نشست زمین زیجر پجی بجا
خود پی ، عوارض حاصل از آن و نحوۀ آن مورد بررسی قجرار خواهجد گرفجت . در مبحجث درمجان، روش
های سنتی و هم چنین روش های جدید مورد بررسی قرار می گیرد. توالی کار به شرح زیر خواهد بود:
-8 شناخت زمین
زیر پی و پی
-2 طبقه بندی
عوامل مخل
-0 عوارض 0- درمان
جدید
سنتی
57
-1 شناخت اجزای عمودی باربر)جرز یا دیوار(:
تعریف: عناصر یا اجزاء عمودی باربر، نقش جدا کننده و محصور کننده بنا را به عهده دارنجد، ضجمن آن
که از طریق پوشش ها، بار بنا را به پی به زمین زیر پی انتقال می دهند. این عمجل بجه مجدد دیجوار یجا ججرز
صورت می گیرد
انواع دیوار
- غیرباربر
- باربر
-8 منقطع )مثال: ستون(
-2 نیمه پیوسته)مثال : دیوارهایی که در زیر طاق و تویزه قرار دارند(
) -0 پیوسته) مثال: دیوار ایی که در زیر طاق آهنگ قرار دارند 8
-1 مواد و مصالح تشکیل دهده اجزای عمودی:
در بناهای قدیمی ، معمولاً از مواد مصالح زیر به عنوان اجزای عمودی)اعم از بار و غیر باربر( استفاده می
شده است :
-8 استفاده از خاک یا سنگ طبیعی مقاوم موجود در بنا از طریق تراشیدن اطراف آن و بجه دسجت آوردن
جزء باربر.
-2 طبقه بندی عوامل مخل:
عوامل مخل به دو دسته با عملکرد آنی و بطئی تقسیم می شوند. تمام مواردی که در مبحث عوامل مخجل
با عملکرد آنی در رابطه با پی بنا مطرح شد در این مورد صادق است
8 - جزوه ی دانشگاه شهید بهشتی. دانشکده معماری و شهرسازی.
58
عوامل مخل بطئی به شرح زیر هستند:
-8 کم شدن سطح مقطع دیوار)مثال تراشیدن ، ارر رطوبت بر روی دیوارهای خشتی و ...(
-6 عوارض:
درکلیه مواردی که عوامل مخل)آنی و بطئی( بر اجزاء عمودی ارر می گذارند، پس از رسجیدم بجه مرحلجه
عدم تعادل ، عوارض زیر مشاهده می شود
عوارض:
-8 ترک )به اشکال مختلف(
-2 لهیدگی مواد و مصالح تشکیل دهنده همراه با ترک های مویی و ترک های خشن
-4 درمان:
* درمان
- سنتی
-8 افزایش سطح مقطع به وسیله مواد و مصالح همگن.
رطوبت
پیشگفتار:
فلات مرکزی ایران به علت شکل استقرار جغرافیایی خود و بجه علجت قلجت بارنجدگی سجالانه )حجدود 033
میلیمتر( به استثنای مناطق بسیار محدودی از کمی آب رنجج مجی بجرد . از همجین رو گذشجتگان مجاه آب را
می نامیدند و از » آب « الفبای آبادانی می دانستند. بسیاری از شهر، روستاها و محلات را با پیشوند و پسوند
بیابان )بی آب ان( دوری می جستند.
عوامل
59
رطوبت در بناهای قدیمی از عوامل زیر ناشی می شود: 8
ردیف عامل نام عامل
8 از وجود رطوبت سجطحی ناشجی از آب هجای
سطحی و آب های تحت الارضی
رطوبت بالا رونده زمین
2 از رطوبت موجود در هوا رطوبت اشباع در هوا
0 از رطوبت ناشی از باران همراه با باد رطوبت جریان هوا توام با باران
0 از رطوبت ناشی از بکارگیری مصالح ججا ب
رطوبت
رطوبت حاصل از مصالح متفاوت
بخش دوم
آسیب شناسی و آسیب نگاری بنای مسجد امام
تهران
8 - جزوه ی دانشگاه شهید بهشتی. دانشکده معماری و شهرسازی.
61
؟
- محل آسیب:
شبستان شمال شرقی مسجد امام )ستون های شبستان(
- نوع آسیب :
سازه های – منظری
- عامل آسیب رسان:
تعویق- رطوبت صعودی- فعل و انفعالات فیزیکی و شیمیایی
- آسیب یا عارضه:
پوسیدگی و قلوه کن شدن آجرها –تغییر رنگ آجرها – داغ شوره از بین رفجتن
و پوسیدگی ملات بین آجرها
- فرآیند فرسایش:
رطوبت موجود در این بنا، پدیجد تعویجق و همچنجین فعجل و انفعجالات فیزیکجی و
شیمیایی )بیولو یکی ( باعث پوسیدگی تغییر رنگ و قلوه کن شدن سجتون هجای
آجری موجود در شبستان شمال شرقی شده است و در بعضی قسمت ها داغ شده
نیز دیده می شود.
- طرح مرمت:
ایجاد فاکش یا گربه رو – و ایجاد هواکش های مناسب به سمت خار بنا بجرای
تبادل هوای داخل بجا خجار –بجرس زدن آجرهجا - تعجویض آجرهجای پوسجید بجا
آجرهای نو-بندکشی بجا مجلات مناسجب نظیجر سجیمان سجفید + پجودرآجر در بجین
آجرها 8
-8 نگارنده)کارموز( ، عکس از نگارنده ، نقشه از کتاب گنجنامه
61
- محل آسیب:
شبستان شمال شرقی مسجد امام )دیواره- ستون و طاق های شبستان(
- نوع آسیب :
سازه های – منظری
- عامل آسیب رسان:
تعویق- رطوبت صعودی و نزولی- فعل و انفعالات فیزیکی و شیمیایی
- آسیب یا عارضه:
پوسیدگی و قلوه کردن شدن آجرها –تغییجر رنجگ آجرهجا – داغ شجوره از بجین
رفتن و پوسیدگی ملات بین آجرها
- فرآیند فرسایش:
رطوبت موجود در این بنا، پدیجد تعویجق و همچنجین فعجل و انفعجالات فیزیکجی و
شیمیایی )بیولو یکی ( باعث پوسیدگی تغییر رنگ و قلوه کن شدن سجتون هجای
آجرها در ستون دیوارها و طاق های موجود در شبستان شمال شرقی شده اسجت
و در بعضی قسمت ها داغ شده نیز دیده می شود.
- طرح مرمت:
ایجاد فاکش یا گربه رو – و ایجاد هواکش های مناسب به سمت خار بنا بجرای
تبادل هوای داخل بجا خجار –بجرس زدن آجرهجا - تعجویض آجرهجای پوسجید بجا
آجرهای نو-بندکشی بجا مجلات مناسجب نظیجر سجیمان سجفید + پجودرآجر در بجین
آجرها 8
-8 نگارنده)کارموز( ، عکس از نگارنده ، نقشه از کتاب گنجنامه
62
- محل آسیب:
شبستان شمال شرقی مسجد امام )هرنو موجود در طاق ها(
- نوع آسیب :
کالبدی- منظری
- عامل آسیب رسان:
انسانی –استفاده نامناسب از گالوانیزه در هرنوهای موجود طاق ها مسجد امام
- آسیب یا عارضه:
مسدود کردن رنو در نتیجه باعث ساکن شدن هوای موججود شجد و امکجان جابجه
جایی هوا و تبادل هوا با خار از بین مجی رود . اسجتفاده نامناسجب از گجالوانیزه در
ساخت هرنو
- فرآیند فرسایش:
مسدود کردن هرنو توسط انسان در نیججه باعجث سجاکن شجدن هجوای موججود در
شبستان شده و امکان جابه جایی هوا و تبادل هوا با خار از بین می رود.
استفاده نامناسب از گالوانیزه در ساخت هرنو)انسانی(
- طرح مرمت:
باز کردن مجدد هرنوها در نتیجه امکان تبادل هوا با خار دو مرتبه امکان پجذیر
می شود .معمولاً در ساخت دیواره ها هرنو از شیشه استفاده می شود تا عجلاوه بج ر
تبادل هوا از طریق قسمت بالای آن امکان عبجور نجور خورشجید و روشجن نمجودن
فضای شبستان به وجود آید. 8
-8 نگارنده)کارموز( ، عکس از نگارنده ، نقشه از کتاب گنجنامه
63
بخش سوم:
طرح مرمت و دیتیل های پیشنهادی مسجد امام
تهران
جزئیات طاق ضربی و رومی در شبستان شمال شرقی مسجد امام:
این قسمت از بنا دچار مشکلاتی همچون شوره زدگی ، پوسیدگی ، خرابی و ... در مصالح و آجرها شجده
است . در نتیجه بریا حل این مشکل آجرهای شوره زده شده بایجد بجا بجرس تمیجز شجده . سجپس آجرهجای
پوسیده را با آجرهای نو تعویض نموده . استفاده از میل مهار برای نگهداری این طاق ها الزامی است. 8
عکس 32 : جزئیات طاق رومی )شبستان شمال شرقی مسجد(
)80- 11 ساعت) 83 /2/ منبع: نگارنده 24
8 - نگاررنده ) کارآموز(.
64
جزئیات فاکش )گربه رو(:) شبستان شمال شرقی مسجد(
گربه رو نوعی کانال دفع رطوبت داخلی در بنا می باشد که بعد از دیوار باربر قرار میگیجرد بجه ایجن شجکل
04 و همچنجین روی آن cm زده مجی شجود و عمجق cm 03- کانالهای بین تیغه های آججری بجا عجرض 43
بلوک سیمانی یا دال بتنی به عنوان در پوش قرار گرفته و بعد از آن کفسازی نهایی انججام مجی گیجرد کجه
البته از خط 00.0 زمین به سمت پی بنا کنده شده و در زیر آن شفته آهک می ریزند که بروی اولین لایه
. یعنی خاک کوبیده شده ریخته می شود 8
عکس 34 : جزئیات فاکش )گربه رو( )شبستان شمال شرقی مسجد(
)84- 11 ساعت) 83 /1/ منبع: نگارنده 2
8 - نگاررنده ) کارآموز(.
65
عکس 33 : جزئیات فاکش )گربه رو( )شبستان شمال شرقی مسجد(
)83- 11 ساعت) 82 /1/ منبع: نگارنده 80
جزئیات قرنیز فضای داخلی :)شبستان شمال شرقی مسجد(
قرنیز سنگی به روی کف تمام شدۀ داخلی زده می شود این کف از جنش کاشی است و قرنیز سجنگی در
حدود 8متر ارتفاعش است و پشت آن دوغاب سیمان قرار میگیرد و در بالا چفجت شجده و بعجد آن انجدود
گچ و خاک قرار دارد که در بالای آن گچ سفیدکار می کنند این اندود گچ و خاک و دوغاب سیمان به
. دیوار آجری متصل می باشند 8
عکس 31 : محل اتصال دیوار به کف )شبستان شمال شرقی مسجد(
)80- 11 ساعت) 83 /2/ منبع: نگارنده 84
8 - نگاررنده ) کارآموز(.
66
جزئیات نمای دیوار آجری و گچی به صورت صندوقه:)شبستان شمال شرقی(
در داخل شبستان های موجود در این مسجد مشکل اصلی رطوبت صعودی از کف اسجت کجه بجرای ایجن
مشکل از روش صندوقه سازی استفاده کردیم. که در این روش با گذاشتن دیداری با آجری که با دیجوار
اصلی فاصله دارد و ایجاد روزنه هایی در قسمت پایین و بالای دیوار مسیر را برای عبور و جریان هجوا بجاز
. کردیم. تا از شوره زدن و پوسیدگی و از بین رفتن آجرها جلوگیری کردیم 8
8 - نگاررنده ) کارآموز(.
67
جزئیات نورگیر و هوا کش بام شبستان شمال شرقی
از مشکلات این قسمت شبستان شمال شرقی وجود هوای سنگین و بومی نم موجود در این قسمت اسجت
که برای حل این مشکل هواکش استفاده کردیم که برای هماهنگی با بنا این هواکش را از آججر اسجتفاده
کردیم.
از مشکلات دیگر این قسمت نورکم موجود در این قسمت است که برای حل این مشکل از نورگیرهایی
. و هر نورهایی از جنس آجر برای هماهنگی با سایر بنا استفاده کردیم 8
عکس 32 : جزئیات نورگیر و هواکش بام) شبستان شمال شرقی مسجد(
)80- 11 ساعت ) 83 /2/ منبع: نگارنده 84
جزئیات کفسازی در شبستان مسجد همراه به گربه رو: ) شبستان شمال شرقی(
پی بنا از جنس شفته آهکی است و بر روی آن کرسی چینجی قجراردارد در زیجر پجی شجفتی آهکجی خجاک
کوبیجده قجرار دارد در قسجمت داخلجی بنجا بعجد از دیجوار آججری سجقف کجاری و روی آن نجازک کجار ی
)سفیدکاری( دو گچه وجود دارد .
8 - نگاررنده ) کارآموز(.
68
جزئیات کفسازی در زمین آبکش که آب های زیر زمینی در سطح پایین باشد:
در این گونه زمین ها بهتر است از این لایه بندی استفاده شود: )این لایه ها به ترتیب عبارتند از(
-8 خاک کوبیده و دانه بندی شده
83-03 میلی متر مخلوط ماسه آهک ، با پودر آهک -2
833 کیلوگرم در متر مکعب - -0 ملات سفته آهک بعیار 243
-0 بتن
جزئیات نصب عایق حرارتی و رطوبتی در سقف: ) شبستان شمال شرقی(
در سقف موجود در شبستان های مسجد به دلیل وجود رطوبت نزولی به علت برف و باران دچجار آسجیب
دیدگی، شوره، پوسیدگی و ... شده است و به علت تردد دچار فرسایش شجده اسجت . از طجرف دیگجر بجه
علت اینکه حرارت موجود از سقف به راحتی به داخل شبستان ها نفو می کند ما این طرح را برای سقف
جهت بخاربندی قراردادیم AL استفاده کردیم. روی سقف را عایق حرارتی با روکش
جزئیات سقف شبستان شمال شرقی:
مشکل سقف شبستان شمال شرقی رطوبت زیاد به علت از بارندگی و برف است و از دیگر مشکلات آن
استفاده از ایزوگام های نامناسب به عنوان عایق بر روی سقف است کجه آسجیب منظجری بجه وججود آورده
است برای حل این مشکل بر روی سقف اصلی شبستان ابتدا بتن سبک سپس سه قشر قیجر دو لاگجونی بجه
عنوان عایق
جزئیات اتصال جانبی آبرو به دست انداز بام )سقف شبستان ها(
یک آبرو از چند قسمت تشکیل شده و با جزئیاتی در ارتبجاط بجا سجنگ اطجرافش قجرار میگیجرد و بجه ایجن
شکل 8 قسمت داخلی آبرو کانالی که آب از مجرای آن می گذرد)لولی داخلی( به نام کفشور که دری از
69
جزئیات آبرو در کنار دست انداز بام: )سقف شبستان ها(
به ترتیب شامل عایق رطوبتی روی بام و بعد یک لایی عایق اضافی و بعد موزائیک گیجر از ورق گجالوانیزه
مزم داده شده مشبک و لحیم شده به منظور تثبیت کف خواب و درپوش آبرو که در کنار سنگ قرنیز
جزئیات آبرو بام: )سقف شبستان ها(
شرایط قرار گرفتن کفشور)آبرو( در قسمتی که وسط بام قراردارد به این شرح است که لولجه کفشجور بجه
ناودانی راه دارد و در پوش حفاظتی روی آن می باشد در اطرافش دو ماهیچی سیمانی با شیب قرار دارد تا
جزئیات رهکش داخل حیاط محوطه بیرونی:
زهکش کانالی است برای دفع رطوبت که در بیرون از بنا پای بجی زده مجی شجود . زهکجش از بیجرون بنجا و
درست از زیر کف فرش بیرونی حیاط زده مجی شجود تجا هجم سجطح فنداسجیون بنجا پجایین مجی رود کجه در
امتدادش از هر دو طرف دیوار آجری وجود دارد که حد فاصل آن از یکطرف با پی و کرسی چینی است
و از طرف دیگر حد فاصله اش با خاک کوبیده شده است نسبت به بیرون بنجا در زیجر زهکجش بجتن مگجر
قراردارد اما در زیر زهکش نیز همانند فنداسیون خاک کوبیده قراردارد.
جزئیات چاه جذبی:
به ترتیب از لایی کفسازی در طرفین دریچی بتنی قراردارد زیر دریچی بتن لولی فاضلاب و گلان زیجر لولجه
فاضلاب قراردارد و در طرفین این گلان دیوار طوقجه از آججر فشجاری و بعجد از آن لاسجه خجاک کوبیجدۀ
خویده شده یا خشکه چینی می باشد این دیوار طوقه روی پاشنی طوقه در هر دو طرف گلان قرار گرفته و
. خودگلان به انباره چاه می رسد 8
8 - نگاررنده ) کارآموز(.
71
جزئیات آجر چینی و بندکشی گونیا بنا: )مسجد امام(
آجر چینی این بنا به صورت ساده می باشد و بندکشی آن به صور گونیا و عمود می باشد. که مجلات بجین
. آجرها از ماسه بادی و سیمان سفید می باشد 8
جزئیات دستشویی و اتصالات )در طبقۀ همکف مسجد امام(
بعد از دیوار آجری ملات ماسه سیمان قرار میگیرد که بعد آن عجایق رطجوبتی ) 0 لاقیجر 2 لا گجونی ( قجرار
مییرد و سپس تور سیمی . عجایق رطجوبتی در زاویجی قائمجه دیجوار بجا کجف زمجین از روی ماهیچجی سجیمانی
8 - نگاررنده ) کارآموز(.
71
می گذارد که نشکند و رطوبت آن از آنجا نفو نکند بعد از تور سجیمی انجدود ماسجه سجیمان قجرار گرفتجه
جهت حفاظت قیرگونی و سپس سرامیک سنگ فرش
جزئیات کاسه توالت ایرانی با سیفون در همکف : مسجد امام
04 در مجاورت عایق رطوبتی کاشی لعابدار و در پست سیفون ملات ماسه سیمون قجرار × دیوار آجری 04
گرفته در پایین لولی سیفون روی کاشی لعابدار به کف دستشویی می رسد و در این قسجمت زیجر کفپجوش
سنگ می رود که ماسه نرم و عایق رطوبتی آنرا در زیر کفپوش احاطه کرده لولی سیفون در زیر کفپوش
فصل پنجم:
بخش اول:
آزمون آموخته ها
گزارش کارآموزی:
شبستان شمال شرقی
11/11/ 11 تا 2 /7/ از تاریخ 11
به منظور ایجاد کانالهای فاکش)کانالهای جریان هوا( شروع به کندن زمین می کننجد . زمجین را تجا ارتفجاع
معینی می کنند و در تمام کف شبستان کانالهایی برای جریان هوا به وجود می آورند.پس از کندن کامجل
کانالها، آوار برداری و کف برداری و خار کردن زباله ها و مصالح از بین رفته را شروع می کنند.
72
کف ستونهای داخل شبسجتان را کجاملا هجم سجطح مجی کننجد و آوار حاصجل از مصجالح آن را نیجز خجار
می کنند.
عکس 23 : نمایی از شبستان شمال شرقی مسجد امام
)83- 11 ساعت) 82 /2/ منبع: نگارنده 81
عکس 22 :کارگران در حال کندن و خاک برداری کانال فاکش )شبستان شمال شرقی مسجد امام(
)83- 11 ساعت) 82 /2/ منبع: نگارنده 81
: گزارش کارآموزی 2
فضای داخلی زیر گنبد
11/11/ 11 تا تاریخ 2 /11/ از تاریخ: 2
و عرض کار 3 متجر و cm 2/0 پایه کار تهیه می کنیم. یعنی: پایی کار 2 متر و 0 ×3/ یک پوستی به ابعاد 28
cm28
73
تقسیم می کنیم به صورتی کجه دقیقجاً انجدازۀ ابعجاد هجر کاشجی cm831× سپس پوستی را به قسمتهای 824
4/02 تعیین شده باشد.
4 بجود، شجروع بجه / پوستی وقتی کاملاً به صورت شطرنجی در آمد که ابعاد هریجک از مربج ع هجای آن 02
رنگ آمیزی طرح کاشیهای مناره می کنیم .
پس از رنگ آمیزی و مشخص شدن طرح کاشیهای مناره، یک پوستی دیگر بجه همجان ابعجاد پوسجتی اول
روی آن قرار می دهیم، به گونه ای که کاملاً طرح ریزی مشخص شود و بعجد شجروع بجه انجدازه گجذاری
دقیق از هر طرف عمودی و افقی طرح می کنیم.
عکس 12 : اجرای طرح )تزئینات مناره( بر بروی پوستی
)83- 11 ساعت) 82 /1/ منبع: نگارنده 2
سوزن زنی: در این مرحله تمام خطوطی که روی صفحی پوستی به عنوان طرح کاشی های منار کشجیده
شده و به صجورت شجطرنجی درآمجده اسجت را سجوزن زنجی مجی کن جیم ، یعنجی پوسجتی رو یجی را بجر روی
گرده پاشی: پوستی که طرح کاش ها بر روی آن سوزن زنی شده است را بر روی قالب هایی که برای
منار یا از روی منار تهیه کرده ایم قرار می دهیم و سپس از آن چنجد عجدد کاشجی را روی خطجوط سجوزن
74
زنی شده قرار می دهیم تا اطمینان حاصل کنیم که انداز کاشی هایی که روی پوستی کشجیده ایجم دققجی
است و در این صورت کاشی ها را از روی پوستی جمع می کنیم و شروع به گرده پاشی می کنیم. 8
عکس 24 : گرده پاشی بر روی قالب های مناره با استفاده از پودرهای رنگی)کارگاه قالب زنی مناره(
)83- 11 ساعت) 82 /2/ منبع: نگارنده 0
عکس 23 : پدیدار شدن طرح شبکه بندی بر روی قالب ها بعد از گرده پاشی )کارگاه قالب زنی مناره(
)83- 11 ساعت) 82 /2/ منبع: نگارنده 0
: گزارش کارآموزی 6
11/11/ 11 تا 14 /11 / تاریخ 2
شبستان جنوب غربی:
در این شبستان نیز همانند شبستان شمال شرقی به علت وجود رطوبجت )صجعودی – نزولجی – تعریجق ( کجه
موجب آسیب رساندن به مصالح ، دیوارها و ... شده بود مجبور به سجاخت یجک کانجال فجاکش و سجاخت
8 - نگارنده )کارآموز(.
75
هواکش رو به بیرون شدند تا تبادل هوا با بیرون بهتر صورت گیرد و مشکلات ناشی از رطوبت حل شود .
جزئیات ساخت فاکش همانند شبستان شمال شرقی است که در گزارش 8 به آن اشاره شده است.
عکس 832 : اجرای کانال فاکش در شبستان جنوب غربی مسجد امام
)83- 11 ساعت) 82 /83/ منبع: نگارنده 2
عکس 883 : کفسازی بر روی کانال فاکش)شبستان جنوب غربی مسجد امام(
)83- 11 ساعت) 82 /83/ منبع: نگارنده 2
: گزارش کارآموزی 4
11/11/ 11 تا 14 / 11 / تاریخ 2
شبستان جنوب شرقی:
در این شبستان نیز همانند شبستان شمال شرقی به علجت وججود رطوبجت )صجعودی - نزولجی - تعریجق ( کجه
موجب آسیب رساندن به مصالح دیوارها و ... شده بود مجبجور بجه سجاخت یجک کانجال فجاکش و سجاخت
هواکش رو به بیرون شدند تا تبادل هوا با بیرون بهتر صورت گیرد. و مشکلات ناشی از رطوبت حل شود.
جزئیات ساخت فاکش همانند شبستان شمال شرقی است که در گزارش 8 به آن اشاره شده است.
76
عکس 880 : نمونه ای از آسیب در شبستان جنوب شرقی )پوسیدگی گچ )اندود( و آجرها و ریختگی آن بر ارر رطوبت و
تعویق(
)83- 11 ساعت) 82 /83/ منبع: نگارنده 2
عکس 880 : اجرای کانال فاکش برای مبارزه با رطوبت و آسیب های ناشی از آن) شبستان جنوب شرقی مسجد(
)83- 11 ساعت) 82 /83/ منبع: نگارنده 2
بخش دوم
اصطلاحات مربوط به مسجد
اصطلاحات مربوط به مسجد:
- خللّه: بخش سایه دار و سرپوشیده مسجد / نمازخانه
- محراب: تاق نمایی که جهت قبله را معلوم می داد/جای ویژه پیش نماز / محل نشستن واعظ در مسجد /
ایجاد تورفتگی در دیوار قبله راه دور وارد در هنگام تعمیر مسجد مدینه منسوب کرده اند.
77
- منبر: جای بلند که بر آن برایند به قصد سنخگویی /گرسجی پلجه دار خطیجب و واعجظ گونجه ای صجندلی
چوبی و یاسنگی بلند و اغلب مزین با چند پله که در مساجد و حسینیه ها و تکایا سخنرانان هنگام وعظ بر
بالای آن می نشینید.
- قبه: پوشش نیم کره، گنبجد، مقبجر، بارگجاهی کجه بجر فجراز آن گنبجدی باشج د)بجالای منبجر بجرای افجزایش
خصوصیات صوتی که منبر به آن احتیا داشت(
- پاگرد: فضایی در حدفاصل گردش معمولاً برای تغییر جهت راه پله طولی ساخته می شود.
- مقصده: نقطه ی اصلی نیایشگاه ، محل محراب، قسمتی از مسججد کجه محجراب در آن قجراردارد، ججای
ایستادن امام و خلیفه در مسجد، فضای محصور شده جایگاه اماما جماعت، مربع شکل
- شبستان : سرپوشیده ، فضای سرپوشسده ، بنا، سالن ستون دار و سرپوشیده مسجد
-ایوان: تالاری مسقف باتاق آهک ، اتاق یکسوباز، فضای نیمه باز در حد فاصل فضجاهای کجاملاً خجالی و
کاملاً خارجی در جبهه اصلی بنا ، فضای سرپوشیده یکسوباز، جای مسقفی که جلوی آن باز و مشرف بجه
حیاط باشد. ابداع ایوان را به دوره اشکانیان منصوب کرده اند
- بام بندی: پوشش بنا، طرح افکنی و ایجاد سقف 8
منابع:
-8 گزارش بازار در میراث فرهنگی تهران
-2 سازمان میراث فرهنگی تهران
-0 کتاب از شار تا شهر. نوشته : حبیبی . محسن . چاپ پنجم
www.fa.wikipedia.org -0 اینترنت . سایت
8 -کتاب فرهنگ وا ه های موازی سنتی ایران- فلاح فر، سعید ، انتشارات کاوش پرداز
78
www.blagfa.com -4 اینترنت . سایت
-3 کتاب : مسجد در معماری ایران. نوشته: زرشیدی ، حسین . انتشارات کیهان . چجاپ اول زمسجتان
8022
-2 سازمان نقشه برداری تهران
-1 کتاب گنجنامه
-2 کتاب دایره المعارف بزرگ اسلامی .جلد 0. گزارش مسجد امام)مهندس معمار زاده(
-83 جزوه دانشگاه شهید / بهشتی . دانشکده معماری و شهرسازی
-88 کتاب : فرهنگ وا ه های معماری سنتی ایران. نوشته: فلاح فر، سجعید . ویجرایش دوم . انتشجارات
کاوش پرداز .چاپ اول بهار 8011
-82 نگارنده)کارآموز(
