پایان نامه : طرح ساماندهی و نوسازی مرکز شهر زنجان
در نظامهای علمی مربوط به شهرسازی نگرش به شهر به عنوان عنصر زنده بارها از
جانب اربابان نظر مطرح گردیده‌است و این دیدگاه برای دانشجویان شهرسازی
دیدگاهی گوش آشناست . براستی در معادله تاریخ دارای چه نقشی است آیا این
نوع بینش در رفتار شهرسازی نیز تجلی داشته است یا در قالب کلام باقی مانده و
به عبارتی زیبا مبدل گردیده است . شهر را اگر بعنوان عنصر زنده و با حیات
بپذیریم بایستی به یک بررسی رفتاری در رابطه با شهر بیاندیشیم که در ان
همدلی با شهر برقرار باشد و رفتار شهرسازانه خویش را با پندار اندیشمندانه
خود داوری نمائیم با نگاهی به تاریخ درمی‌یابیم هر زمان معمار و شهرساز
فرصت گفتگوئی متقابل با شهر را یافته‌اند محصول فضائی مطلوب بود و زمانی که
به شهر به مثابه یک مخاطب نگریسته شد محصول فضائی نامطلوب بوده است . بافت
مرکزی شهر زنجان بیش از نیم‌دهه است که بر روی تخت درمان قرار گرفته و
مورد اظهار نظرهای کارشناسان شهرسازی و معماری قرار دارد، در سال ۶۴
مهندسین مشاور شارمند (مشاور طرح جامع و تفصیلی شهر) محدوده طرح مرکز شهر
زنجان را مورد مطالعه و در وسعتی حدود ده هکتار پیش‌بینی ساماندهی را در حد
مرحله صفر مطرح می‌نماید. سپس در سال ۷۴ مطالعات امکان‌سنجی محدوده مرکزی
شهر با الگوی طرح جامع به مهندس مشاور تجیر از سوی شهرداری زنجان واگذار و
مهندس مشاور اقدام به تهیه مطالعات مربوط به امکان‌سنجی وارائه سه گزینه
می‌نماید. در این اثنی محدوده فوق به لحاظ شرایط حساس مکانی از سوی
دانشجویان مختلف نیز بعنوان پروژه مورد بررسی، که رساله مرکز تجاری،
فرهنگی، گردشگری، توسط آقای محمدسعیدنمازی را میتوان نام برد. در هر سه
مرحله فوق نگرش حاکم بر طرح با دید خاصی همراه بوده که در این گزارش سعی بر
اینست که از دیدگاه دیگری مسئله بررسی و مداقه قرار گیرد. ذکر نام
سبزه‌میدان، یکی از قدیمی‌ترین مکانهای شهر زنجان، همواره همراه با هزاران
یاد و خاطره میباشد در صحبت از سبزه‌میدان، تک‌تک افراد از دریچه خاطرات و
ذهنیات خاص خود به این میدان می‌نگرند، ذهنیاتی متفاوت که شاید قریب به
یقین نیز نباشد، اما آنچه در تمام ذهنیات به صورت مشترک به چشم می‌آید،
احساس تعلق خاطر و این همانی به این جمله قدیمی و جستجوی بخشی از خاطرات
زندگی گذشته در این منطقه است . وجود جاذبه‌ای پنهان در این فضا، یادآور
دوران گذشته یا به عبارتی دوران جوانی، صاحبان خاطره را بر آن تا حتی چشمان
خود را بر روی تغییر و تحولات منطقه بسته و یا ناخودآگاه این تغییرات را
انکار کنند.
سبزه میدان شهر زنجان مرکزیتی مکانی اجتماعی و اقتصادی در بافت شهر دارد.
در گذشته وجود بخش حکومتی در شمال میدان مجموعه بازار و مسجد جامع ( بخش
مردمی) در جنوب میدان و حضور شهربانی ( قدرت سیاسی) در خود میدان اهمیت آن
را دو چندان نموده بود. امروزه نیز با توجه به موقعیت مکانی میدان و وجود
عناصری از قبیل بازار و مسجد جامع هنوز نقطه عطفی در بافت شهر محسوب می
شود. در طی چند سال اخیر با توجه به اقداماتی که نهادهای زیربط و مسئول در
قبال اجرای طرح تفصیلی انجام داده اند بخش اعظمی از بخش حکومتی تخریب گشته و
بجز چند تک بنای تاریخی نشانه ای از بافت تاریخی در مجموعه مشاهده نمی
شود. همچنین در پی اجرای طرح تفصیل پروژه های گوناگونی تحت عنوان طرح سبزه
میدان جدید زنجان ارائه گردیده اند که به دلایل مشکلات و نواقص مورد تایید
سازمان های مربوطه قرار نگرفته اند. لذا در این پروژه پایانی سعی می شود با
توجه به موقعیت محدوده و پتانسیل های تاریخی و فرهنگی آن ابتدا شناخت
کاملی از ساختار کالبدی و فرهنگی محدود صورت بگرید. بررسی مشکلات و امکانات
محدوده و اهمیت جنبه های کالبدی عملکردی و فضایی آنها در شکل گیری چارچوب
نظری این پروژه نقش بسزایی داشته است پس از جمع بندی مراحل شناخت مقایسه ای
تطبیقی با چند شهر در کشورهای اروپایی و ایران در زمینه ساماندهی و احیاء
میادین تاریخی انجام شده است تا از نتایج حاصله آن در جهت گیری طرح
ساماندهی محدوده مورد نظر استفاده شود. پس از مرحله تحلیل و امکان سنجی
محدوده به بررسی اهداف و راهبردها پرداخته شده است و با توجه به نتایج
حاصله از بررسی نمونه های موردی و تکیه بر پتانسیل های کالبدی و ساختار
فضایی محدود طراحی مورد نظر انجام گرفته است.
