مطالعه فضایی- مکانی شهر مرودشت با تاکید برفضاهای گذران اوقات فراغت
1-1- بیان مسئله :
نظر به این که اقتصاد گردشگری در سطح جهانی مطرح است رهبران و مدیران
کشورهای درحال توسعه به خصوص ایران می بایست این مهم را در راس امور قرار
داده و برنامه ریزان و طرحان شهری را ملزم سازند تا برای تمامی اقشار جامعه
مکان های گذراندن اوقات فراغت را طرح ریزی نمایند. در کشور ما علی رغم
داشتن پتانسیل های بالقوه آن طور که باید بنا به دلایل مختلف این مهم
برنامه ریزی نگردیده است.
شهر مرودشت با قدمتی کمتر از 80 سال از جمله شهر هایی است که بارشد فزآینده
جمعیت همراه بوده است، این شهر طبق آمار سرشماری عمومی نفوس مسکن در سال
1335 دارای 8987 نفر جمعیت بوده و در آمار سال 1375 یعنی کمتر از 40 سال به
3030،1 نفر رسیده و در این دوره زمانی جمعیت شهر یازده برابر گردیده است.
طبق آخرین سر شماری عمومی نفوس مسکن مرکز آمار ایران در سال 1385 جمعیت این
شهر 124757 نفر وبارشد جمعیت3/2 % بوده و چون میانگین رشد کشور 7/1 % بوده
لذا از میانگین رشد کشور بالاتر است.
براساس اولین طرح تفصیلی مرودشت در سال 1375، عدم برنامه ریزی اصولی و دقیق
واجرایی نشدن بعضی برنامه ها و رشد فزاینده جمعیت، موجب بروز مشکلات و
مسائل مختلف شهری از جمله کمبود فضاهای کذران اوقات فراغت و فضاهای آموزشی و
. . . را می توان یاد آور شد. لذا بیان مسئله فراغت نحوه و مکان
گذران آن در شهر های کشور باید مطالعه مورد بررسی و برنامه ریزی قرار گیرد
.
1-2- اهمیت و ضرورت تحقیق
هدف برنامه ریزان شهر، باید تامین رفاه شهروندان باشد و این رفاه بدست نمی
آید مگر با برنامه ریزی اصولی ، مناسب و دقیق. در منشور آتن برای بافت
فیزیکی شهر چهار نوع کارکرد:
1-3- 1- ارتباطات 2- مسکن 3- حمل و نقل 4- اوقات فراغت در نظر گرفته شده
است و مجموع کاربری های موجود نیازمند فضاهای تعریف شده با کیفیت وکمیت
متناسب می باشد نحوه گذران اوقات فراغت و مطالعه فضاهای آن که موضوع مد نظر
ما در شهر مرودشت است نیز از این مقوله جدا نمی باشد و نیازمند به برنامه
ریزی دقیق و اصولی ومطابق استاندارد دارد مرودشت پر جمعیت ترین شهر استان
فارس بعد از شیراز و به عنوان یکی از جرم خیزترین شهر های کشور بوده است
که علت اصلی آن فقر اقتصادی، فرهنگی می باشد که مورد اول مربوط به
اقتصاددانان و از موضوع بحث ما خارج است و موضوع دوم یعنی مبارزه با فقر
فرهنگی محقق نمی گردد مگر با برنامه ریزی دقیق و اصولی و آموزش صحیح در
مکان های مناسب گذران اوقات فراغت و پرورشی کودکان.
1-4- اهداف تحقیق :
با توجه به این که جغرافیا علم مطالعه رابطه و تعامل بین انسان و محیط می
باشد و انسان در این میان می تواند این رابطه را مدیریت و تجزیه و تحلیل
نماید ودرنهایت با برنامه ریزی دقیق و منظم این تعامل را تعادل بخشد و با
این باور که شهر تجلی فضای ایفای نقش های اساسی انسان (مسکن، حمل ونقل،
ارتباطات و اوقات فراغت) است این رابطه مشهود تر و مهم تر جلوه می کند.
مشکل کمبود فضاهای گذران اوقات فراغت یکی از تنگناها و معضلات کشورهای کم
توسعه، در حال توسعه و توسعه نیافته است در ایران نیز این مشکلات بیشتر به
صورت فقدان جانمایی اصولی و دارای استاندارد نمایان است و از آن جا که بستر
سازی فراغتی فرهنـــــگی
نیازمند به مکان های متنوع و گسترده است لذا مطالعه دقیق و شناخت آن در
نقاط شهری و روستایی ضروری می باشد در این پژوهش سعی بر آن داریم که نخست
اهمیت موضوع را بررسی نموده و سپس فضاهای مربوطه و چگونگی نحوه استقرار آن
را مطالعه و کمبودهای آن را نمایان سازیم.
1-5- پیشینه تحقیق :
در میان کاربری مختلف شهری فضاهای گذران اوقات فراغت قابل اهمیت می باشد.
در یک تقسیم بندی ساده اگر ایران را به دو مرحله زمانی قبل و بعد از انقلاب
تقسیم و مورد مطالعه قرار دهیم و به دلیل شرایط خاص و نحوه گذران اوقات
فراغت و مسائل دیگر از مطالعه قبل از انقلاب صرف نظر کرده و مختصرا به
مطالعه بعد از انقلاب می پردازیم در سال های اوایل انقلاب مردم به ویژه
اکثر جوانان به خاطر شرایط موجود بیشتر در مساجد و کلاس های آموزشی شرکت
نموده و اوقات فراغت از تنوع و گستردگی کمتری برخوردار بود.
در زمان جنگ نیز اوقات فراغت مود توجه کارشناسان قرار نگرفت و جوانان و
اقشار جامعه نیز به جز عده ی محدودی درگیر جنگ و امنیت ملی بودند اما بعد
از جنگ نیاز مردم به ویژه جوانان به مکان های گذران اوقات فراغت نمایان تر و
مشهودتر گردید ولی چون تا آن زمان مورد مطالعه و برنامه ریزی دقیق و پیش
بینی نگردیده بود لذا اول نیاز مشهود و ضروری گردید و بعد از ان توجه
کارشناسان به سوی این امر معطوف گشت شهر مرودشت نیز در گذر همین بُرهه
زمانی می باشد و تا به حال در مورد فضاهای فراغتی و نحوه گذران ان هیچ گونه
مطالعه و تفحصی صورت نگرفته است.
1-6- سوال ها و فرضیه های تحقیق
دراین پژوهش با توجه به موضوع آن یعنی مطالعه فضایی مکانی شهر مرودشت با تاکید برکاربری های فراغتی سولات زیر مطرح می گردد
1- آیا مکان گزینی واحد های گذارن اوقات فراغت شهر مرودشت با معیار های استاندارد موجود مطابقت دارد؟
2- آیا سطح زیربنای کاربری های گذارن اوقات فراغت در شهر مرودشت نسبت به جمعیت شهر پائین تر از حد استاندارد است؟
3- آیا توزیع و پراکندگی مکان های گذارن اوقات فراغت در شهر مرودشت مطابق ضوابط و مقررات بوده و دارای تنوع است؟
با توجه به این که حکم مقدم بر کاوش علمی و در حقیقت حدس و پیش نویس قانون
علمی فرضیه می باشد در پژوهش خود فرضیه های زیر مورد بررسی قرار می گیرند:
1- ظاهراً مکان گزینی واحد های گذارن اوقات فراغت شهر مرودشت با معیارهای استاندارد موجود، مطابقت ندارد.
2- به نظر می رسد سطح زیر بنای کاربری های گذارن اوقات فراغت در شهر مرودشت نسبت به جمعیت آن ناچیز و بسیار اندک است.
3- به نظر می رسد فعالیت های فراغتی در شهر مرودشت محدود و فاقد تنوع است.
1-6- قلمرو تحقیق :
قلمرو تحقیق ما شهر مرودشت در 45 کیلومتری شمال شرقی شیراز در استان فارس
ودر شهرستان مرودشت می باشد که بین51 درجه و 44 تا 53 درجه و30 دقیقه طول
جغرافیای شرقی و 29 درجه و 15 دقیقه تا 30 درجه و 59 دقیقه عرض جغرافیایی
می باشد.
1-7- روش و مراحل تحقیق:
روش تخقیق به صورت توصیفی ـ تحلیلی می باشد و بی تردید اطلاعات ما از طریق
منابع و ادبیات موجود جغرافیایی و همچنین انجام تحقیق میدانی در طی بررسی
های مربوط به دست می آیند تا از این طریق بتوانیم فرضیه های تحقیق را
آزمایش نمائیم.
جهت جمع آوری اطلاعات در مورد پژوهش فوق از منابع زیر استفاده گردیده است.
الف: منابع اطلاعاتی غیر میدانی شامل اسناد کتابخانه ای وکتاب های جغرافیایی و بانک های اطلاعاتی جغرافیایی
ب: منابع آماری رسمی نظیر سرشماری های عمومی نفوس مسکن
ج : برداشت های میدانی :
((جهت تعیین کاربری های گذران اوقات فراغت از سیستم همراه با تجزیه و تحلیل استفاده گردیده است))
1-8- تنگناها و محدودیت های تحقیق
هر تحقیق به تناسب موضوع و مکان دارای مسائل و مشکلات متعددی می باشد
خصوصاً در کشورهای کمتر توسعه یافته (ایران) در زمینه اطلاع رسانی با
مشکلات ریشه ای رو به رو هستیم که اهم آن به صورت زیر عنوان می گردد.
1) کمبود اطلاعات آماری دقیق و جزیی و عدم ارائه آن از جانب مسئولین
2) به روز نبودن اطلاعات اماری و عدم انتشار آمار سال 85 از سوی سازمان آمار ایران علیرغم قول انتشار ان در اردیبهشت 86
3) به هنگام نبودن نقشه های و اطلاعات مربوط به شهر
4) عد
