بادگیرها
¡بادگیر در نیشابور؛ با اینکه آب و هوایی متفاوت با شهرهای کویری ایران دارد، در گذشته در آنجا از بادگیر استفاده می شده است
¡بادگیر از مظاهر و سمبل‌های تمدن ایرانی است دقیقاً معلوم نیست اولین بادگیر در کدام شهر ایران ساخته شده است.
¡استفاده از بادگیر از سال‌های بسیار قدیم در ایران متداول بوده است.
بادگیرها با اشکال مختلف در شهرهای مرکزی و جنوب ایران ساخته شده که هر
کدام بر حسب ارتفاع و جهت باد مطلوب طراحی و اجرا شده‌اند.
¡تا قبل از اختراع کولر برقی و گسترش آن در شهرهای مختلف، از بادگیر در
ابنیه مختلف مسکونی، مذهبی و خدماتی استفاده می شده است و هنوز هم می‌توان
باقی‌مانده این بادگیرها را در اقلیم گرم و مرطوب جنوب در شهرهایی مانند
بندر عباس، بندر لنگه، قشم، بوشهر و اقلیم گرم خشک نواحی مرکزی مانند
کرمان، نایین، یزد، طبس، کاشان، سمنان، اصفهان و حتی نواحی جنوب شهر تهران
مشاهده نمود.
¡بادگیر معمولاً چهارگوش است و در دیوارهای چهارگانه آن چند سوراخ تعبیه
شده است. درون بادگیر با تیغه‌ها و جدارهایی که از خشت یا چوب و خشت ساخته
شده‌است، به چند بخش تقسیم می‌شود.
¡معماران محلی برای ساختن بادگیر از پشت بام خانه و از جایی که مشرف به
اتاق کوچکی است که برای بادگیر اختصاص داده‌اند با خشت یا آجر، تنوره
بادگیر را با مقطع مستطیل می‌چینند تا به ارتفاع معینی برسد. سپس بالای این
تنوره‌ها چهار دیواره را دو چوب به شکل ضربدر «×» می‌گذارند. به گونه‌ای
که دو سمت هر چوب در دو زاویه مقطع قرار بگیرد و سپس دیوارهای سمت شرق و
غرب و جنوب بادگیر را دو تا پنج و دو دهم متر بالا می‌آوردند. سپس در قسمت
شمال که رو به باد «اصفهانی» است با نیم خشت یا آجر نیمه به عرض شش
سانتی‌متر، روی تنور را تا ارتفاع معینی می‌چینند. ارتفاع این تیغه‌ها ۴۰
سانتی‌متر بلندتر از سایر دیوارهاست
مطالب مرتبط در این زمینه
پیشینه بادگیر
بادگیر خانه گلبتان بندرلنگه
نمایی از دو بادگیر آب انبارهای معصوم خانی، حاج حسین و عبدالحسین که به نام آب انبارهای سه قلو معروفند در نایین
چند بادگیر در یزد
بادگیر در نیشابور؛ با اینکه آب و هوایی متفاوت با شهرهای کویری ایران دارد، در گذشته در آنجا از بادگیر استفاده می‌شده است
بادگیر از مظاهر و سمبل‌های تمدن ایرانی است دقیقاً معلوم نیست اولین بادگیر در کدام شهر ایران ساخته شده است.
استفاده از بادگیر از سال‌های بسیار قدیم در ایران متداول بوده است.
بادگیرها با اشکال مختلف در شهرهای مرکزی و جنوب ایران ساخته شده که هر
کدام بر حسب ارتفاع و جهت باد مطلوب طراحی و اجرا شده‌اند. تا قبل از
اختراع کولر برقی و گسترش آن در شهرهای مختلف، از بادگیر در ابنیه مختلف
مسکونی، مذهبی و خدماتی استفاده می‌شده است و هنوز هم می‌توان باقی‌مانده
این بادگیرها را در اقلیم گرم و مرطوب جنوب در شهرهایی مانند بندر عباس،
بندر لنگه، قشم، بوشهر و اقلیم گرم خشک نواحی مرکزی مانند کرمان، نایین،
یزد، طبس، کاشان، سمنان، اصفهان و حتی نواحی جنوب شهر تهران مشاهده نمود.
ساختار بادگیر دولت‌آباد
بادگیر معمولاً چهارگوش است و در دیوارهای چهارگانهٔ آن چند سوراخ تعبیه
شده‌است. درون بادگیر با تیغه‌ها و جدارهایی که از خشت یا چوب و خشت ساخته
شده‌است، به چند بخش تقسیم می‌شود.
معماران محلی برای ساختن بادگیر از پشت بام خانه و از جایی که مشرف به اتاق
کوچکی است که برای بادگیر اختصاص داده‌اند با خشت یا آجر، تنوره بادگیر را
با مقطع مستطیل می‌چینند تا به ارتفاع معینی برسد. سپس بالای این تنوره‌ها
چهار دیواره را دو چوب به شکل ضربدر «×» می‌گذارند. به گونه‌ای که دو سمت
هر چوب در دو زاویه مقطع قرار بگیرد و سپس دیوارهای سمت شرق و غرب و جنوب
بادگیر را دو تا پنج و دو دهم متر بالا می‌آوردند. سپس در قسمت شمال که رو
به باد «اصفهانی» است با نیم خشت یا آجر نیمه به عرض شش سانتی‌متر، روی
تنور را تا ارتفاع معینی می‌چینند. ارتفاع این تیغه‌ها ۴۰ سانتی‌متر بلندتر
از سایر دیوارهاست.
بادگیر در ساختمان‌هایی که دسترسی کمی به باد دارد می‌تواند باد بالای بام
را به ساختمان بیاورد (سرمایش) در بافت‌های متراکم با ساختمانهای کوتاه
دسترسی یکایک ساختمان‌ها به باد امری دشوار است زیرا ساختمانهای رو به باد
مانع دسترسی ساختمانهای پشت به باد می‌گردند.
